• We hebben de maand maart achter de rug, een goede gelegenheid om de maandgrafiek te plaatsen. De laatste candle is nu immers afgerond omdat er in deze grafiek een candle per maand wordt gebruikt.

• Het belangrijkste patroon in deze grafiek is al sinds halverwege vorig jaar het afgeronde hoofd- en schouders patroon dat is gemerkt met de letters S, H en nogmaals S. De laatste daling onder de neklijn B betekende de voltooiing van het patroon dat op fors lagere koersen wijst, zolang de index althans onder de lijn B blijft en op een gegeven moment weer gaat dalen. We mogen op grond van dit patroon een daling ter grootte van het hoofd verwachten, te berekenen vanaf de neklijn. Het op deze manier bepaalde koersdoel is de stippellijn 2 die ik onder de neklijn B heb getekend met dezelfde afstand tot die neklijn als de lijn 1 door de top.

• Met dit lange termijn richtpunt in gedachten was de uitbraak uit het kanaal FF' drie maanden geleden nogal verwarrend. Het gaf de indruk dat de lange termijn daling was beëindigd en je kon dat dan ook overal lezen. Dit is maar een deel van de waarheid. Er is in de grafiek nog steeds een patroon van lagere toppen en lagere bodems te zien. Iedere top wordt gevolgd door een volgende top op een lager niveau en dat geldt eveneens voor de bodems. Dit is bij uitstek het kenmerk van een dalende beurs, de trend is ondanks de uitbraak uit het kanaal nog steeds naar beneden gericht.

• De laatste drie candles vormen een toppatroon, het is namelijk een evening star. In theorie moet er tussen de eerste twee candles een gap oftewel opening staan, maar ik til daar niet zo zwaar aan omdat de algehele vorm past bij het patroon. Er bestaan maar weinig ideale patronen, bovendien zou het wel heel toevallig zijn als er net op de eerste dag van de maand februari (de tweede candle) een gap zou zijn ontstaan. Ik ga er daarom vanuit dat we met een top te maken hebben, een dergelijk toppatroon in een maandgrafiek is van grote waarde.

• Complicerend is het feit dat we dan tussen twee Fibonacci niveaus in zouden gaan draaien, terwijl je normaliter een vervolg naar het eerstvolgende niveau zou mogen verwachten. De reden hiervoor vinden we in de daggrafiek, waar een ander verschijnsel met de Fibonacci methode om voorrang strijdt.

• Het verschijnsel dat ik bedoel is dat steun eenmaal gepasseerd verandert in weerstand. De index is onder de lijn m' gedaald. Die lijn fungeerde vorig jaar heel lang als weerstand en werd steun na de opwaartse doorbraak in januari. Bij de daaropvolgende daling kwam de index begin februari niet eens meer bij die lijn in de buurt, zo groot was de uitstraling. Iets dergelijks is nu aan de onderkant aan de gang. De index is door de lijn gezakt en nadert deze vanaf de onderzijde. We slagen er niet meer in de lijn te bereiken, de lijn is weerstand geworden.

• Ik denk ook dat we de lijn niet meer zullen gaan bereiken. Die conclusie trek ik omdat de negatieve betekenis van de hanging man van gisteren (ook te zien als een dark cloud cover zoals ik gisteren schreef) vandaag door een rode candle geconfirmeerd is. Er is duidelijk sprake van topvorming, al realiseer ik me dat de Amerikanen met hun optimistische en soms uiterst onverwacht komende stijgingen dit beeld nog zouden kunnen veranderen.

• We zijn ook weer dicht genoeg bij de EMA50 gekomen om een vervolg van de daling mogelijk te maken, al is dat een wat zwak argument. Een index kan niet teveel bij zijn gemiddelde koers weglopen, er is dan een beweging in de richting van dat gemiddelde nodig om dat weer recht te trekken. We zagen dat in de eerste twee maanden van dit jaar ook bij te grote stijgingen ten opzichte van dat gemiddelde.

• Ik ga er dus van uit dat we de top hebben gezet en neem dat gegeven mee naar de uurgrafiek.

• Die uurgrafiek toont ons een de stijgende wig kk' met een neerwaartse uitbraak uit dat patroon. Die neerwaartse uitbraak was in feite al aangekondigd doordat er langs de toppen van het MACD histogram een dalende lijn te tekenen was terwijl de index op dat moment een weg naar boven aflegde. De index en zijn indicator liepen dus uiteen oftewel divergeerden. De divergentie gold als een alarmbelletje, een teken om attent te zijn voor een omslag. Die omslag is er dus gekomen.

• De daling die volgt zal uitermate belangrijk zijn voor het vervolg en we volgen die met de Fibonacci lijnen. Is er inderdaad zoals ik bij de daggrafiek aangenomen heb een top gezet dan zal dat in deze uurgrafiek moeten blijken door een daling onder het 61,8% niveau net onder 331. Tot dat moment daar is kan de beurs altijd nog weer de moed bijeen rapen en de stijging hervatten.

• Naast de Fibonacci lijnen zijn er nog enkele andere mogelijke steunen, die vinden we in de 15min grafiek.

• Het gaat om de blauwe stippellijnen, voorgaande bodems kunnen namelijk opnieuw een rol als steun gaan spelen.. Dergelijke waardes zetten zich vast in het geheugen van de belegger. "Hij is vorige keer gaan stijgen vanaf dat punt, dat zou nog wel eens kunnen gebeuren", zo denkt men dan. Als mijn aanname over een vervolg naar beneden klopt zouden deze punten de daling hoogstens tijdelijk op mogen houden.

Resumerend: Het lange termijn beeld blijft onverminderd negatief, zeker nu er in de maandgrafiek een duidelijk en betrouwbaar toppatroon als de evening star is gevormd. De rode candle in de daggrafiek volgend op een hanging man geeft eveneens een top aan, net als de daling onder de stijgende wig uit de uurgrafiek. De daling uit die stijgende wig is echter nog maar gering en kan dus nog gemakkelijk teruggedraaid worden. We zullen de index moeten volgen met de Fibonacci lijnen in de uurgrafiek om vast te stellen wanneer ik wat zekerder kan zijn van mijn aanname dat er een top is gezet, dat zal onder 331 het geval zijn.

En dan nog dit.... KPN heeft voor de komende jaren hoog ingezet op UMTS. Men heeft zo'n 9 miljard Euro uitgegeven aan licenties en met de bouw van de netwerken komt men de komende jaren op een totaal bedrag van 15 miljard Euro. Dit meldt althans de heer Smits (ja ja, deze man zit na het debacle dat hij heeft veroorzaakt nog steeds in een toppositie) aan Webwereld in het artikel KPN: UMTS logische stap in ontwikkeling internet. Los van de vraag of de genoemde bedragen correct zijn, er is alleen al voor de aankoop door dochteronderneming E-Plus in Duitsland het veel hogere bedrag bekend van 16,42 Miljard D-Mark oftewel 8,4 Miljard Euro en daar komt dan de bouw van het netwerk nog bij, is het nog maar de vraag of KPN in staat zal zijn deze enorme schuldenberg terug te verdienen. De oorzaak daarvan is een nieuwe en snelgroeiende technologie, WLAN oftewel Wireless Local Area Network.

KPN zal "ergens in de zomer" UMTS-gebaseerde diensten voor de consumentenmarkt lanceren, in juni en juli zijn eerst de zakelijke klanten in respectievelijk Duitsland en Nederland aan de beurt. Men komt met een insteekkaart voor de pc die gebruikers met een laptop toegang tot het internet of bedrijfsnetwerken zal bieden met een maximale snelheid van 384 Kbps en er zullen in de toekomst ook mobiele telefoons komen die geschikt zijn voor videotelefonie. Eerst gaat KPN als tussenstap ook nog eens telefoons op de markt brengen voor het GRPS systeem, de voorloper van UMTS.

Waarom is de WLAN technologie nu zo bedreigend voor KPN zult u zich afvragen, de plannen van KPN zien er voortvarend uit en worden met veel verve gepresenteerd. Via de wireless LAN-technologie is een theoretische transmissie snelheid mogelijk van maximaal 11 Mbps, vele malen hoger dan de snelheid van UMTS en dat is het meest bedreigende aspect. Voorwaarde is dat u met uw laptop voorzien van WiFi antenne binnen een straal van 50 tot 100 meter van een WLAN Access Point bent, ook wel hotspot genoemd. Die hotspots zijn er inmiddels velen en ze worden met grote snelheid toegevoegd. Naar verluidt werkt men in Duitsland aan een netwerk met 5200 hotspots, in Zweden kun je in elke trein in iedere wagon WLAN toegang vinden, Lufthansa heeft al aansluitingen waardoor je vanuit je vliegtuigstoel op 10000m hoogte met laptop of PDA internet toegang hebt en zelfs op de Mount Everest is met behulp van draadloze technologie al toegang tot het web gerealiseerd.

Voorstanders van UMTS zeggen dat het WLAN systeem een ernstige handicap heeft omdat je altijd in de buurt van zo'n hotspot moet zijn. Het zou daarmee vergelijkbaar zijn met de geflopte mobiele Kermit/Greenhopper telefoons van enkele jaren geleden waarmee je slechts kon bellen als je bij een Greenpoint station stond, die destijds op parkeerplaatsen, stations en andere openbare plaatsen werden gebouwd. Er is echter een groot verschil, het aantal hotspots lijkt enorm snel toe te nemen en het onderwerp krijgt ook steeds meer aandacht. Tikt u het woord hotspot maar eens in op uw zoekmachine, het resultaat zal u verbazen. Het gaat bij WLAN bovendien om een internationale ontwikkeling, ook dat is van belang voor de toekomstmogelijkheden. KPN zelf heeft deze mogelijkheden inmiddels ook onderkend want zij is 100% eigenaar van het bedrijf HubHop dat abonnementen aanbiedt en zelfs hotspots bouwt.

Waarom breng ik dit onderwerp nu ter sprake ? Omdat ik het gevoel heb dat de belegger tegenwoordig niet meer nadenkt over het bedrijf waarin hij of zij investeert. Men laat zich leiden door mooie verhalen van CEO's (staat voor chief executive officer oftewel algemeen directeur in gewoon Nederlands) en door een zeer beperkte hoeveelheid cijfermateriaal waarmee bedrijven alle ruimte hebben de resultaten en toekomstmogelijkheden rooskleurig te presenteren. Het zou beter zijn als de belegger zich weer eens wat meer zou gaan oriënteren en kritischer zou staan ten opzichte van de verstrekte informatie als hij zijn geld in aandelen omzet. Om terug te komen op KPN is met het bovenstaande namelijk aangetoond dat je op zijn minst een groot vraagteken moet zetten achter KPN's mogelijkheden om in de toekomst de in UMTS geïnvesteerde miljarden terug te verdienen, laat staan om UMTS überhaupt ooit winstgevend te maken. Als ik KPN aandelen in mijn bezit had zou ik me nog eens achter de oren krabben. -Ad Nooten-