• We volgen al enige tijd de koersontwikkeling ten opzichte van de lijn G die in de logaritmische weekgrafiek langs de toppen loopt, waarbij de vraag centraal staat of we onder deze lijn blijven of niet. Ook deze week was dat het geval, de dalende trend die door deze lijn wordt aangegeven is nog altijd intact. De komende week zal de lijn rond 335 liggen, dat is dus een waarde die we -mochten we gaan stijgen- in gedachten moeten houden.

• Niet iedere technische analist is een aanhanger van de logaritmische grafiek. In de logaritmische grafiek is de schaalverdeling zodanig dat een beweging met een gelijk percentage op elk punt in de grafiek een beweging van gelijke lengte oplevert. Het voordeel is dat de grafiek hierdoor niet vertekent, zo is bijvoorbeeld een daling met 25% van 600 naar 450 van gelijke lengte aan een daling van 25% van 400 naar 300. In de lineaire grafiek is dat niet het geval, de lengte van de afgelegde weg bij gelijke procentuele bewegingen hangt daarin af van de plaats op de grafiek. Zo is een daling van 600 naar 450 de helft langer dan die van 400 naar 300. De lineaire grafiek wordt echter breed gebruikt en is alleen daarom al de moeite waard om te bestuderen. In korte termijn grafieken liggen de koersuitslagen zo dicht bij elkaar dat het verschil tussen de lineaire en de logaritmische grafiek maar klein is, daarom worden er -ook omdat de menselijke geest nu eenmaal goed om kan gaan met lineaire grafieken- daar altijd lineaire grafieken gebruikt. Om de verbinding tussen die korte en de lange termijn grafieken mogelijk te maken bestudeer ik zowel de lineaire als de logaritmische lange termijn grafieken.

• In de lineaire grafiek hebben we de dalende trend langs de toppen al begin dit jaar gebroken, in dat opzicht ziet de kaart er positiever uit. Er zijn technisch analisten die op basis hiervan een rooskleurige visie hanteren voor de toekomst. Ik deel die mening niet, niet alleen vanwege de lijn G in de logaritmische grafiek die ik in de analyse meeneem, maar natuurlijk ook vanwege het grote hoofd- en schouders patroon dat ik in de analyse van 011004 beschreef. U kunt die analyse via de link historie nog nalezen.

• We bevinden ons sinds de doorbraak van lijn F' in een dalende beweging, dat is het dalend kanaal nn'. Laten we dat kanaal nader bekijken.

• Het kanaal nn' telt aan de bovenzijde inmiddels 4 raakpunten. Bij het vierde punt zag het er op een gegeven moment naar uit dat we naar boven uit gingen breken, maar dat mislukte toch nog. Hierdoor zijn we mogelijk onderweg naar de onderkant van het patroon.

• Ik heb in deze grafiek met de hand de oranje lijn ingetekend om u te laten zien dat er sprake kan zijn van een grote ronde top. Het gaat me er bij deze lijn niet om hoe hij exact loopt, maar meer om de vorm. Het beeld verslechtert heel geleidelijk en dat kan als het zich zo voortzet alleen maar tot een scherpere daling leiden.

• We bevinden ons in dat opzicht op een cruciaal punt, namelijk precies op een steun die die daling nog zou kunnen voorkomen. Ik heb het over de stippellijn die loopt in de buurt van 325. De index heeft in een gebied van enkele punten boven en onder deze lijn al zes keer steun gevonden, ik heb ze aangegeven in de grafiek. Het is deze lijn -of liever gezegd een kleine zone rond deze lijn- die een daling naar lijn n nog kan verhinderen. Die lijn wil ik nader bekijken in het volgende plaatje.

• Regelmatig terugkerende bezoekers zullen deze grafiek herkennen, het is de daggrafiek in de vorm van een lijngrafiek die gebaseerd is op de slotkoersen van de AEX. De lijn d in deze grafiek komt in grote lijnen overeen met het steunniveau in de weekgrafiek. We zijn vandaag opgeveerd van lijn d, de markt probeert dus een zevende keer tot stand te brengen. De hieraan verbonden belangen zijn groot. De beurshandel wordt tegenwoordig met name gemaakt door lange termijn beleggers, de kleine beleggers die zowel op stijgingen als op dalingen speculeren zijn de afgelopen jaren in grote aantallen van de markt verdwenen. Zij hebben het onderspit moeten delven. Die grote beleggers, onder andere pensioenfondsen, kopen nog steeds met het doel de aandelen vast te houden, zij stellen dat aandelen op de lange termijn vergeleken met andere beleggingen nog steeds een superieur rendement geven. Je mag dus aannemen dat men de aandelen gekocht vanaf de zes punten dat we zijn opgeveerd nog steeds in bezit heeft. In augustus zijn we een stuk onder lijn d gedaald en hebben de kopers extra diep in de buidel moeten tasten om de index weer naar boven te brengen. Het gaat al met al om enorme bedragen die zijn uitgegeven, waarbij bijvoorbeeld de pensioenfondsen ook eerlijk toegeven dat ze nog altijd aan de koopkant opereren. Een daling onder lijn d zou daarom het zeer negatieve gevolg hebben dat er veel grote partijen op verlies komen te staan. Ze konden dat in augustus nog afwenden, maar het is de vraag of men daar bij een daling onder lijn d opnieuw in zou slagen. De lijn zou in dat geval zijn waarde als steun wel kwijt zijn. U ziet dat de koersontwikkeling van de komende weken wel eens doorslaggevend zou kunnen zijn.

• Ik neem u mee terug naar het kanaal nn' en doe dat in de daggrafiek.

• Hier vergeleek ik de koersontwikkeling de laatste dagen met die binnen de cirkels links in het plaatje. Vandaag week die echter af, het gap met de candle van drie dagen geleden werd gesloten. Dit is een interessante ontwikkeling waar je twee kanten mee op kunt. Een gap wordt altijd gesloten, de koers keert vrijwel altijd terug in het overgeslagen gebied. Je weet dus bij koersontwikkelingen als die in juli en augustus dat de index nog een keer terug naar boven moet zolang het gap nog niet is gesloten. Het gap is nu al gesloten en dat houdt in dat we bij een eventuele voortzetting van de daling niet meer uit hoeven te gaan van een beweging naar boven om dat alsnog te doen, zoals dat in augustus het geval was. Hoe gek het ook klinkt, het sluiten van het gap kan zo bijdragen aan de voortzetting van de daling. Daar staat tegenover dat het ook de eerste stap kan zijn van een verder herstel.

• De index is gisteren namelijk van het 50% Fibonacci niveau op 323 opgeveerd en dat houdt in dat we de stijging zouden kunnen voortzetten. Ieder Fibonacci niveau is een punt waarvan we weer kunnen opveren, een moment waarop een correctie op kan houden en we zouden daarom pas bij een daling onder het 61,8% niveau op 319,5 zekerheid hebben over de voortzetting van de daling. Het zal dus van de komende candles afhangen.

• Splitsen we de dagen uit in uren dan komen we in deze grafiek. We zien hierin een duidelijk patroon van lagere toppen en lagere bodems. Iedere daling komt onder het voorgaande laagste punt, ieder daaropvolgend herstel komt minder hoog. Dit is hét kenmerk van een dalende beweging en we zullen deze beweging alleen kunnen stoppen als we boven 331,5 weten te komen.

• Het lijkt er nu echter op dat we een lagere top rond 329 hebben gemaakt en de daling vanaf dat punt hervatten. Er zou nog wel een stijging kunnen volgen, maar dat zou dan bijvoorbeeld in de vorm van een three methods voortzettingspatroon moeten zijn en dat is een patroon dat je niet vaak ziet. Het lijkt er meer op dat Amsterdam met de lange groene candle halverwege de dag te optimistisch was en door de VS terug werd gedwongen. Bij het maken van deze analyse heb ik dit keer het voordeel dat ik dat niet zoals gebruikelijk direct na het sluiten van onze beurs heb gedaan en dus weet dat de Amerikaanse beurzen flink lager zijn gesloten. Dat betekent voor ons dat we maandag naar alle waarschijnlijkheid verder dalen, alleen fors hogere S&P futures zouden ons maandagochtend nog kunnen redden. Hoe dan ook, we weten dat we om de stijging voort te kunnen zetten het patroon van lagere toppen zullen moeten breken en dus boven 329 en 331 zullen moeten komen. Een daling onder 323 zou negatief zijn omdat het opnieuw de vorming van een lagere bodem in zou houden.

• We breken tot slot de uren voor de 15min grafiek op in kwartieren. Hier zien we de ondersteuning van het gegeven dat Amsterdam met de stijging te optimistisch was. De index steeg boven het 61,8% Fibonacci niveau en normaliter volgt dan een 100% beweging, in dit geval had dat een stijging naar 331,5 betekend. We zien de laatste tijd incidenteel ook nog wel een top rond het 76,4%, daarom heb ik dat vrijdag overdag op een gegeven moment ingetekend. De opening in de VS bracht echter direct de ommekeer bij ons. Wij hebben de mogelijkheden duidelijk overschat en moesten onder invloed van de VS terug. Je kunt het daarom als een top rond een Fibonacci niveau zien en dat zorgt ervoor dat de voortzetting van de daling nog steeds het meest waarschijnlijk is. De index zou dan maandagochtend meteen verder naar beneden moeten gaan en onder de laatste bodem op 325 moeten komen om vervolgens de bodem rond 323 opnieuw aan te vallen. Alleen een stijging boven de top op 329 en het 76,4% niveau op 329,6 zou een voortzetting naar 331,5 mogelijk maken, de top die we zoals we in de uurgrafiek zagen zouden moeten breken om een vervolg naar boven mogelijk te maken.

Resumerend:  

De index is ook deze week onder de dalende lijn G in de logaritmische weekgrafiek gebleven en dat voorspelt niet veel goeds. Het is een lijn met een hellingshoek van ongeveer 14% per jaar, we hebben hem drie weken geleden aangetikt en weten dus dat ons -als we onder de lijn blijven- het komend jaar op zijn minst een daling van 14% te wachten staat. Nemen we meer afstand van de lijn G dan zou dat nog meer kunnen worden. Ook de ronde oranje lijn in de lineaire weekgrafiek geeft aan dat we op de verkeerde weg zijn. In dat licht is de strijd in het gebied tussen grofweg 323 en 326 van groot belang. We zien in de lineaire weekgrafiek dat de index al zes keer steun vond in deze zone, uit de lijnversie van daggrafiek blijkt dat we proberen dat kunststukje voor een zevende keer te herhalen. Een daling onder 323 zou dus fataal zijn, alleen het 61,8% Fibonacci niveau op 319,5 in de daggrafiek zou ons dan nog scheiden van een vervolg naar de onderkant van het kanaal nn'. We zouden dat dan -afhankelijk van de dalingssnelheid- rond 295 kunnen bereiken. Uit de uurgrafiek blijkt op grond van het ongebroken patroon van lagere toppen en bodems dat een daling onder 323 het meest waarschijnlijk is, het is de lopende beweging waarbij ik uitga van een vervolg zolang het patroon niet gebroken is. Het zou pas gebroken zijn bij een index boven 331,5 en uit de 15min grafiek blijkt dat we dan eerst boven 329,6 moeten komen. Mede gezien het lagere slot van de VS denk ik niet dat dit gaat gebeuren en ga ik uit van een vervolg naar beneden, komt de index onder 325 dan wordt de genoemde aanval op 323 en een daling daaronder met al zijn negatieve consequenties mogelijk. -Ad-

En dan nog dit.... 

'Stel dat de chauffeur van een auto van richting wil veranderen, bijvoorbeeld van noordwaarts naar zuidwaarts. Hij zal dan geleidelijk aan in snelheid minderen en terugschakelen. De wagen rijdt nog steeds noordwaarts, doch de snelheid neemt af. Met lage snelheid zal de chauffeur dan beginnen zijn bocht te nemen om zuidwaarts te rijden. De trend is omgeslagen. Net zoals de chauffeur niet bruusk van richting kan veranderen aan hoge snelheid, gebeurt een trendomkeer van de koersen doorgaans ook niet plots.'

Deze alinea uit het boek Winnen op de beurs dankzij technische analyse van de hand van Michel Verhaert lijkt meer dan ooit van toepassing.

Naar boven