• Laat ik de laatste analyse van deze week weer eens met het lange termijn beeld beginnen voordat u het zicht hierop geheel verliest. De lange termijn analyse is de basis van de analyse, het bepaalt met welke ogen we naar de onderliggende grafieken kijken. We gaan van weekgrafiek naar daggrafiek, van daggrafiek naar uurgrafiek en tenslotte van uurgrafiek naar 15min grafiek. In deze grafieken wordt een candle respectievelijk gevormd door een week, een dag, een uur of een kwartier koersvorming. De weekgrafiek is het meest belangrijk omdat die de richting voor de komende jaren aangeeft. We zoeken net als in alle grafieken naar patronen die ons meer kunnen vertellen over de toekomst, we trekken daaruit een conclusie en stellen vast aan welke voorwaarden de index moet blijven voldoen om deze conclusie geldig te laten blijven.

• Het overheersende patroon in deze weekgrafiek is het grote hoofd- en schouders patroon dat met de letters S, H en S is aangegeven. Wilt u meer weten over een patroon dat op deze pagina wordt genoemd klik dan op de benaming, die zal steeds de eerste keer dat ik hem onder een grafiek gebruik gekoppeld zijn aan een uitleg met tekening. Het hoofd- en schouders patroon is een betrouwbaar toppatroon, dat bestaat uit de linkerschouder S, het hoofd H en de rechterschouder die eveneens met de letter S wordt aangegeven. Het patroon wordt vanwege deze letters ook wel eens aangeduid als SHS-patroon, maar als ik een afkorting gebruik is dat over het algemeen de afkorting H&S-patroon. Het hoofd van het patroon is 320 punten hoog en dat gegeven gebruiken we om een koersdoel te bepalen, zeg maar een richtpunt voor de index. Dit doen we door de waarde af te trekken van het niveau waarop de neklijn B ligt (de horizontale lijn aan de basis van het patroon). Lijn B ligt op 380 en dat levert dus een extreem lage index van 60 (zestig) punten op. Gaan we hier met zekerheid naar toe ? Nee, dat kan ik niet zeggen. Wat ik wel kan zeggen is dat het mogelijk is zolang we aan de voorwaarden van het patroon blijven voldoen. Dat is er eigenlijk maar een, de index dient onder de neklijn B te blijven. Komt de index boven 380 dan verliest het patroon zijn geldigheid. Ik denk wel dat u het me eens zult zijn als ik zeg dat het voor ons allen beter zou zijn als het patroon ongeldig zou worden, want een AEX-index die zo ver naar beneden gaat zou voor de burger niet veel goeds inhouden.

• Het leek er enige tijd geleden eigenlijk op dat de index zou gaan proberen de neklijn B te passeren. De index brak toen namelijk opwaarts uit het lange termijn dalend trendkanaal FF' en steeg tegelijkertijd boven het 23,6% Fibonacci niveau. Vele analisten grepen de uitbraak uit kanaal FF' met meer dan gewoon enthousiasme aan om de bearmarket (de lange termijn dalende markt) ten einde te verklaren, maar zij zullen zich nog wel eens achter de oren krabben. U zult dat niet van hen horen, want zij zijn veelal gelieerd aan banken en beleggingsinstellingen die grote belangen hebben bij een stijgende markt en zij zijn daarom beroepshalve hier en daar wat selectief in wat ze vertellen. Wat ze namelijk niet vertellen is dat de grote lijn in de grafiek er nog steeds een is van lagere toppen en lagere bodems, daaraan heeft de stijging nog geen eind gemaakt. De bearmarket is pas ten einde als aan dit verschijnsel een halt is toegeroepen, er zal eerst een hogere bodem moeten ontstaan voordat we meer kunnen zeggen. Vervelend, maar het is niet anders.

• Uit het passeren van de 23,6% Fibonacci grens kon je afleiden dat een stijging naar het volgende niveau, 38,2% rond 405, waarschijnlijk was. We weten inmiddels dat de index halverwege tussen deze twee punten de weg naar beneden is ingeslagen, kijkt u maar in de grafiek hieronder waarin ik inzoom op het laatste deel van de weekgrafiek.

• De horizontale magenta stippellijnen zijn de Fibonacci niveaus waarover ik sprak, de index is halverwege twee niveaus niet verder meer gekomen. Dit is een teken aan de wand, de markt was in eerste instantie optimistisch genoeg om het 23,6% punt te verlaten. Toen puntje bij paaltje kwam en de index de weg naar 405 moest vervolgen gaf men niet thuis. Het is nu de vraag of men in Amsterdam de kracht op zal kunnen brengen om het nogmaals te proberen, laat ik er maar meteen bijzeggen dat ik het niet uitsluit maar wel ernstig betwijfel.

• De stijging naar punt 2 is namelijk gepaard gegaan met divergentie tussen de index en het MACD histogram onder de grafiek. Langs de toppen van dat staafdiagram loopt namelijk een dalende lijn terwijl de index in die fase juist steeg. Dit voorspelt een daling, als de index een nieuwe top maakt hoort de indicator dat als bevestiging van de stijging eveneens te doen.

• Een andere reden om een daling te verwachten is het toppatroon dat ik vorige week schetste, de tower top. Als u de candles 1 en 2 als buitenwanden en de tussenliggende candles als de kantelen van een toren ziet begrijpt u waarom men dit patroon een tower top noemt. Het patroon is gevolgd door een rode candle die de topformatie onderschrijft.

• Dan is er in deze grafiek tenslotte ook nog de daling onder de lijn J. Vorige week was er nog geen sprake van een duidelijke uitbraak, deze week dus wel. Dit is uiteraard negatief. We gaan een en ander wat nauwkeuriger bestuderen in de daggrafiek om te onderzoeken of het beeld in die grafiek het bovenstaande bevestigt.

• Laat ik het maar meteen zeggen, dat doet het. Het belangrijkste aspect in deze grafiek is de daling onder lijn m (die overeen komt met lijn J in de weekgrafiek) waarna later in de week een stijging in de richting van die lijn volgde. Men noemt dat laatste een test, zo'n beweging vindt vrijwel altijd plaats na een uitbraak van betekenis. De index is er niet in geslaagd de lijn m te bereiken en is weer gaan dalen, de uitbraak is daarmee bevestigd. De voormalige steunlijn m is veranderd in een weerstandslijn, hetgeen normaalgesproken een vervolg van de daling in zal houden. Ook hier wil ik net als bij het H&S patroon in de weekgrafiek een ontbindende voorwaarde inbouwen, mocht de index er alsnog in slagen boven de lijn m te komen, dan zou dat het beeld aanzienlijk veranderen.

• De kans daarop is erg klein. Gisteren zagen we een engulfing bearish line en dat negatieve patroon is vandaag gevolgd door een rode candle die de negatieve betekenis van de engulfing bearish line sterker maakt.

• Er zou nog redding kunnen komen van de Fibonacci lijnen en de EMA200 (het 200daags gemiddelde waarin de laatste koersen zwaarder worden meegerekend dan de oudere koersen). Beiden vormden vandaag voor de tweede keer steun, de eerste keer was afgelopen dinsdag. Zou de index onder deze lijnen komen dat wordt een daling naar 328 aannemelijk en onder 328 zou het eerste richtpunt 305 worden. Een daling onder het 61,% niveau leidt over het algemeen namelijk tot een 100% correctie, ook wel retracement genoemd.

• Laat ik de daggrafiek tenslotte nog in een andere vorm presenteren, namelijk als lijngrafiek.

• In deze grafiek ontstaat de lijn doordat de slotkoersen van iedere dag met elkaar verbonden worden. De index is uit de stijgende wig bb' gebroken, een patroon dat over het algemeen tot een daling leidt. Na de eerste daling is de index weer wat opgeveerd in de richting van de lijn b, maar die opleving duurde maar kort en we lijken de weg naar beneden weer te hebben vervolgd. Het is een hele duidelijke beweging die niet voor een andere uitleg vatbaar is, tijd om naar de uurgrafiek te gaan.

• We bekijken in de uurgrafiek het laatste deel van de daggrafiek nader. Het eerste dat opvalt is dat er een lagere top is gevormd, precies onder de letter g' is gisteren een engulfing bearish line gevormd, net als de candle van gisteren in de daggrafiek een candle die zijn voorganger volledig omvat en daardoor als bearish moet worden gezien. Het ontstaan van een lagere top betekent dat de kans op de voortzetting van de daling het grootst is.

• De daling die volgde heeft ons tot nu toe een dubbele bodem opgeleverd. Na een dubbele bodem staan nog alle opties van een daling tot een stijging open. Zo zou er een W-vormige bodem kunnen ontstaan (een bodemformatie met de vorm van de letter W) hetgeen een stijging zou inhouden, er kan een zijwaartse beweging ontstaan tussen bijvoorbeeld 333 en 346, maar natuurlijk zou de daling ook vervolgd kunnen gaan worden. We schatten de kansen in aan de hand van de 15min grafiek.

• Dat wil ik doen met behulp van de Fibonacci lijnen, namelijk door een tweetal drempels te stellen. Stijgt de index boven het 61,8% niveau op 341 dan is een herstel naar 346 waarschijnlijk, hetgeen kan leiden tot de W-vormige bodem of de zijwaartse beweging (rechthoek) waar ik bij de uurgrafiek over sprak. Daalt de index onder 333 dan leidt dat in eerste instantie tot een daling naar 328 en mogelijk verder.

• De index bevindt zich op dit moment in het dalend kanaal kk'. De hellingshoek van de daling is ten opzichte van de voorgaande daling in het kanaal jj' (het kanaal dat ik vanmorgen na de opening tekende) kleiner, maar is nog steeds een naar beneden gerichte beweging die nog niet beëindigd is.

Resumerend: Ik kan niet vrolijk worden van het technische beeld. Het hoofd- en schouders patroon in de weekgrafiek is in combinatie met het patroon van lagere toppen en lagere bodems de hoofdschuldige hieraan en het enige wat de overige grafieken doen is het negatieve beeld versterken. De tower top in de weekgrafiek heeft geleid tot een daling onder de lijn J die we in de daggrafiek terug zien als lijn m. Die daling is gevolgd door een herstel in de richting van de lijn m, maar de index heeft nog voor het bereiken van lijn m de weg naar beneden hervat met een engulfing bearish line die op zijn beurt weer is bekrachtigd door een rode candle. De dubbele bodem rond 333 zou nog een rol kunnen gaan spelen, maar je moet wel een erg grote optimist zijn om daar na het voorgaande nog in te geloven. Als we dit drempeltje nemen ligt de weg naar 328 en later wellicht 305 open. Dan pas komt het er echt op aan, om de bearmarket als beëindigd te kunnen zien zal er in de weekgrafiek een hogere bodem moeten ontstaan. Konden we maar een paar maanden in de toekomst kijken.....-Ad-