• De index heeft de driehoek nn' aan de onderkant verlaten en dat is een negatieve ontwikkeling. Het duidt erop dat we een daling in gaan zetten. Om die reden heb ik de Fibonacci lijnen over de stijging vanaf 305 getekend zodat de mate van daling ons later meer informatie gaat geven. Vandaag zijn we bij het 50% niveau aangekomen en dat is een potentiële steun. Op grond van de uitbraak van vandaag mag je een voortzetting van de daling verwachten waarbij de index in eerste instantie naar 320 zou kunnen dalen. Daar ligt namelijk zowel horizontale steun van een eerdere bodem als het 61,8% niveau.

• Onderweg naar dat niveau zal de EMA200 (rode stippellijn) ook nog als steun dienst kunnen doen. Dit lange termijn gemiddelde stijgt en geeft daardoor nog optimisme weer. Om dat te laten verdwijnen zou de index onder dat gemiddelde moeten dalen en daarna zou het naar beneden moeten draaien. De EMA50 (roze stippellijn) heeft dat proces al achter de rug, het gemiddelde daalt hetgeen een afnemend middellange termijn vertrouwen weergeeft.

• De daggrafiek is duidelijk, maar de uurgrafiek geeft een verwarrend beeld. Het eerste dat opvalt is de dalende wig cc'. Een dalende wig is een bullish patroon, dat is eenvoudig te verklaren. Gedurende de vorming van het patroon duren de dalingen van de boven- naar de onderkant steeds korter, de belegger stapt naar verhouding steeds eerder in om van een eventuele stijging te profiteren. Dit leidt meestal tot een uitbraak aan de bovenkant.

• Dit wordt ondersteund door de divergentie in de grafiek. Het MACD histogram (het staafdiagram onder de grafiek) maakte vanmiddag een hogere bodem terwijl de index juist lager kwam dan daarvoor. Om de koersontwikkeling te onderschrijven had het histogram eveneens een lagere bodem moeten maken, nu wijst het op een mogelijk herstel naar boven.

• Dit herstel is echter strijdig met twee andere factoren. De eerste is de vlag die ik gisteren rond lijn b tekende. De index brak daar naar beneden uit hetgeen een daling ter grootte van de beweging voorafgaand aan de vlag kan betekenen. De AEX zou dan rond 320 à 321 uitkomen.

• De andere factor is het hoofd- en schouders patroon dat is ontstaan en dat in bovenstaande grafiek is aangegeven met de letters S, H en S. We zien dit patroon nog wat duidelijker in de 15min grafiek.

• De linkerschouder van het patroon loopt van punt 1 naar punt 2, het hoofd van 2 naar 3, de rechterschouder van 3 naar 4. Het hoofd heeft een wat ongebruikelijke vorm doordat het dalingsproces maandag door een plotse stijging in verband met de arrestatie van Saddam Hoessein werd onderbroken. Ik spreek van een onderbreking vanwege de snelheid waarmee de winst maandag weer werd ingeleverd, er bleek snel dat het nieuws niet voldoende zou zijn om het negatieve sentiment dat op dat moment met twee lagere toppen zichtbaar was in de uurgrafiek te keren. Dit is de reden dat ik het hoofd- en schouders patroon ondanks het wat vreemde hoofd toch geldig vindt. Het hoofd is ruim 8 punten hoog en dat houdt in dat we vanaf de neklijn op 327 ook 8 punten zouden kunnen dalen. Ik constateerde eerder dat 320 een steunpunt is, dat is daarom het meest waarschijnlijke koersdoel.
• Mocht de index ondanks dit patroon toch gaan stijgen dan zou dat niet de eerste keer zijn dat een toppatroon niet gevolgd wordt door de normale daling naar het koersdoel. Dit is de afgelopen maanden vaker voorgekomen. Ik heb daarom de lijn j getekend, een eventuele stijging boven die lijn zou aangeven dat we opnieuw de neklijn i gaan testen en mogelijk alsnog passeren. Ik wil er wel aan toevoegen dat dit, hoewel het dus vaker is voorgekomen, beslist geen normale ontwikkeling zou zijn. Het is een teken dat de markt niet op een normale manier functioneert, het ontbreekt aan voldoende partijen die speculeren op een daling. Deze onevenwichtigheid in de markt is onder andere ontstaan doordat vele kleine partijen en particulieren inmiddels niet meer op de beurs actief zijn. De grote marketmakers die overgebleven zijn domineren met hun klanten (institutionele beleggers en pensioenfondsen die allen een buy-and-hold strategie hanteren) de markt, waardoor de koersen niet meer zo dalen zoals eigenlijk verwacht zou mogen worden op grond van de technische signalen. Doordat zij daarnaast wereldwijd handelen kunnen zij de markt behoorlijk sturen. De enige remedie zou een flinke daling zijn, waardoor meer marktdeelnemers besluiten hun winst te gaan nemen en de eerder genoemde partijen hun "grip" kwijtraken. Dit zou bijvoorbeeld gebeuren als hedge funds zouden besluiten te gaan draaien naar short posities.

Resumerend: De uitbraak naar beneden uit de driehoek in de daggrafiek moet gaan leiden tot een verdere daling. Het hoofd- en schouders patroon in de korte termijn grafieken voorspelt als eerste stap een daling naar 320. Daar ligt het 61,8% Fibonacci niveau en we gaan daar dan met veel interesse kijken of de index er steun zal weten te vinden. Het is wel raadzaam, gezien het vreemde functioneren van de markt dat ik heb geschetst, de dalende lijnen c' in de uurgrafiek respectievelijk j in de 15min grafiek in de gaten te houden. Divergentie en dalende wig suggereren dat de markt wil proberen de daling naar 320 te verijdelen en naar boven door deze lijnen te breken. Zou dat gebeuren dan zou een nieuwe poging volgen de neklijn i te slechten. Ik ga daar gezien de neerwaartse uitbraak in de daggrafiek niet van uit, er zou een daling moeten volgen. -Ad-