• De AEX index is vandaag onder lijn c gezakt. Dit is een belangwekkende beweging daar dit het begin van een correctie op de lange rally kan zijn die we al sinds eind oktober kennen. Het zal zo langzamerhand ook wel eens tijd worden hoor ik u zeggen, welnu, u heeft gelijk. Een markt zonder winstnemingen is geen gezonde markt, het hoort met ups en downs te verlopen.

• Overigens verplichten de bewegingen van de laatste tijd me wel om u te waarschuwen voor bepaalde praktijken zoals we die tegenwoordig in de markt zien, ik denk dan met name aan plotse stijgingen na verkoopsignalen. In combinatie met de divergentie tussen index en MACD histogram -te zien aan de dalende lijn langs de toppen van de indicator- vormt de daling onder lijn c een keihard verkoopsignaal, u kunt voorspellen dat kopende partijen als zij enigszins kans zien zullen proberen de beweging van vandaag terug te draaien. Dit zal van de mate van verkoopdruk afhangen, hoe sterker die is hoe moeilijker het wordt.

• Ik heb desondanks de vrijheid genomen om uitgaand van het gegeven dat we mogelijk met de start van een correctie te maken hebben alvast de Fibonacci lijnen over de rally te trekken. Voor het geval dat de daling werkelijk wordt voortgezet vormt het 23,6% Fibonacci niveau op 424 mijn eerste koersdoel.

• De index moet dan eerst wel door de blauwe stippellijn zakken die u rond 429 getekend ziet, we zien die lijn straks in de uurgrafiek terug.

• Eerst kijken we echter naar het gevolg dat de rode candle op de Bollinger Bands heeft. De index heeft meer afstand genomen van de bovenste band die horizontaal is gaan lopen, dat doet vermoeden dat de graadmeter naar de middellijn zal gaan dalen die afhankelijk van het moment waarop we daar aankomen rond 425 zou kunnen liggen. Dat is dicht bij het koersdoel uit het vorige punt, een doel dat hierdoor meerwaarde krijgt.

• Aangekomen bij de uurgrafiek zien we dat kopers na de daling onder lijn c eerst nog geprobeerd hebben de index te doen herstellen en dat lukte ook een groot deel van de dag. Het resulteerde in een patroon dat nog het meest weg heeft van een grote vlag en dat voorspelt omdat na een vlag meestal een daling ter grootte van de voorgaande daling volgt een beweging naar de stippellijn rond 428,9.

• Laat ik daar echter nog niet teveel op vooruit lopen, er ligt rond 430 ook nog een belangrijke steun en kopers zullen een daling onder deze waarde natuurlijk graag willen voorkomen.

• De waarde 428,9 is belangrijk in het proces van hogere bodems en hogere toppen, dat was namelijk de laatste belangrijke bodem in dat proces dat zou eindigen als we onder deze waarde zouden komen. Het zou de stijgende trend beëindigen.

• Hier ziet u het laatste deel nog eens uitvergroot. We hebben vandaag een lagere top gemaakt en als Wallstreet het niet verhindert gaan we morgen verder dalen.

• Voor het nu nog hypothetische geval dat we snel onder 430 dalen kan ik u vertellen dat op dat moment een hoofd- en schouders patroon afgerond zou worden waarvan de top van 9 december de linkerschouder zou zijn en het hoofd uit een dubbele top bestaat. Het patroon behoeft nog afronding middels een daling onder 430 en zolang dat nog niet gebeurd is wil ik nog geen conclusie uit het patroon trekken. De beurs veert tegenwoordig juist op momenten dat een daling dreigt op en die dreiging is nu groter dan ooit, reden om behoedzaam te opereren.

Resumerend:

We zijn vandaag onder lijn c gezakt en daarmee is mogelijk een correctie gestart. Die correctie is pas zeker als we onder het steunniveau op 428,9 komen en grote kopers zullen gezien het koersverloop dat we de laatste tijd na verkoopsignalen voortdurend zien ongetwijfeld proberen de beweging van vandaag teniet te doen. We doen er het beste aan het morgen stap voor stap te bekijken. Eerst is er de steun rond 430, komen we onder die steun dan gaan we naar de steun op 428,9 die belangrijk is in het proces van hogere bodems dat tot op heden de stijgende trend kenmerkt. Pas onder deze waarde zou de correctie zeker zijn, mijn eerstvolgende koersdoel is dan 424, het 23,6% Fibonacci niveau in de daggrafiek. Stijgen we morgen evenwel weer dan komt dit scenario op losse schroeven te staan, de beurs gaat dan proberen de beweging van vandaag terug te draaien.

En dan nog dit....

Gisteren toonde ik u een grafiek betreffende de hoeveelheid program trading die aan de New York Stock Exchange plaats vindt. Onder program trading verstaan we alle door computerprogramma's automatisch gegenereerde orders waarmee een mandje van ten minste vijftien aandelen met een totale waarde van 1 mln dollar of meer wordt ge- of verkocht. We zagen dat de computerprogramma's die deze megaorders plaatsen tegenwoordig een substantieel deel van de handel aan die beurs voor hun rekening nemen, de top lag in een juniweek waarin 76,3% van de handel uit deze automatische orderstroom bestond.

De New York Stock Exchange publiceert niet alleen het percentage van de handel dat uit program trading bestaat, maar splitst deze ook uit in program buying en program selling. Hieronder vindt u de grafiek waarin grafisch is weergegeven hoeveel er procentueel in dit type transacties werd gekocht. Het hoogtepunt lag in juni van dit jaar toen er een week was waarin 37,8% van de handel bestond uit program buying.

De grafiek zelf is in lichtgrijs aangegeven omdat ik u niet alleen deze stijgende tendens wil laten zien die overigens wat lijkt af te vlakken, maar met name uw aandacht wil vragen voor de twee stippellijnen. De groene stippellijn aangegeven met de letter b betreft het 50 daags gemiddelde van het percentage program buying, de rode stippellijn is het 50 daags gemiddelde van de hoeveelheid program selling. U ziet dat de mate van program buying sinds halverwege 2000 structureel boven het deel program selling heeft gelegen.

Het is niet eenvoudig hier een conclusie aan te verbinden, ik heb in ieder geval geen correlatie met de Amerikaanse beursbewegingen in de periode 2000-2005 kunnen ontdekken. Wat ik op grond van deze grafiek wel kan zeggen is dat het menselijk handelen met name aan de kant van kopende partijen door computers overgenomen is en dat verklaart wellicht waarom de technische analyse met name daar waar het gaat om verkoopsignalen onbetrouwbaarder is geworden. Het grootste deel van de strijd op de aandelenmarkt wordt in ieder geval tussen computerprogramma's onderling gevoerd en dat maakt het gebruik van technische analyse moeilijker. Technische analyse is namelijk gebaseerd op zich herhalend menselijk gedrag en dat is er op de beurs in steeds mindere mate. Computers vechten hun strijd uit op basis van zogenaamde algoritmen, reeksen wiskundige instructies en bepalen op grond daarvan hun eigen en steeds andere tactiek. Dat kan bijvoorbeeld verklaren waarom een daling onder een trendlijn of een steunniveau niet meer automatisch tot een daling leidt, een computer reageert daar anders op.

Wat in de grafiek opvalt is dat de rode en groene stippellijn steeds dichter bij elkaar komen te liggen en beiden vlak lopen. Verkopen wordt inmiddels bijna net zo vaak door computers gedaan als kopen. Ervan uitgaand dat computers efficiënter werken dan mensen betekent het dat de kansen voor de verkopende partijen om succesvol te handelen doordat zij de achterstand hebben weggewerkt verhoudingsgewijs zijn toegenomen. De groei lijkt er als ik naar de horizontaal lopende stippellijnen kijk wat uit, ik ben benieuwd wat deze lijnen de komende maanden gaan doen. Gaan deze dalen dan betekent het dat beleggers de zaak weer zelf gaan doen in plaats van het aan computers over te laten, dat zou een interessante ontwikkeling zijn omdat het aan zou geven dat de mens toch over specifieke eigenschappen beschikt die een computer nooit zal krijgen zoals bijvoorbeeld intuïtie. Dit zou ook betekenen dat wij met de toepassing van technische analyse weer wat meer kansen zouden krijgen. Blijven de lijnen vlak lopen dan blijft het voor dit vakgebied moeilijk en zullen we computergedrag in grafieken moeten zien te onderkennen. -Ad-

Naar boven