• We zien deze week een zeer belangrijke ontwikkeling in de AEX, namelijk de doorbraak van de dalende lijn langs de toppen van de logaritmische weekgrafiek. Dit is een belangrijke ontwikkeling omdat het de index in staat stelt te stijgen naar de neklijn B van het grote hoofd- en schouders patroon dat ik op deze plaats vaak heb besproken. De laatste keer deed ik dat op 291004, u kunt die analyse via de link historie oproepen. Het hoofd- en schouders patroon is geldig zolang we onder de neklijn B zijn die rond 380 ligt en heeft afhankelijk van de vraag of u het vanuit de logaritmische grafiek berekent of met behulp van de lineaire grafiek een koersdoel van respectievelijk 200 of 60. U ziet dat een stijging naar de neklijn belangrijk kan zijn omdat dat het de mogelijkheid zou scheppen de neklijn daadwerkelijk te breken en zo het patroon en het bijbehorende koersdoel ongeldig te maken. De candle van deze week kunnen we zien als een eerste stap. Het spreekt in dit licht voor zich dat we de komende weken boven de lijn zullen moeten blijven om aan het eind van de maand ook in de maandgrafiek door de lijn te komen. In die maandgrafiek ligt lijn G op 330, we hebben met de stijging naar 343,61 dus al behoorlijk wat speling geschapen.

• De lineaire weekgrafiek gaf vorige week al een uitbraak uit het dalend kanaal nn' te zien waarin we al het hele jaar opgesloten zaten. De index heeft deze week een positief vervolg gegeven aan deze uitbraak en stoomt op naar de neklijn B. Natuurlijk liggen er op de weg naar boven nog veel obstakels in de vorm van voorgaande toppen, maar de belangrijkste hindernis vinden we in de daggrafiek.

• In die grafiek heb ik de Fibonacci lijnen over de gehele daling van dit jaar getrokken waardoor u met mij kunt zien dat de candle van vandaag precies op het 61,8% Fibonacci niveau staat. Voor de leken onder u kan ik vertellen dat dit een bijzonder punt is. Een correctie op een voorgaande beweging bestaat vaak uit een 38,2%, een 50% of een 61,8% pullback waarna de voorgaande beweging wordt hervat. Wordt bij zo'n correctie daarentegen het 61,8% gepasseerd dan zien we -op een enkele uitzondering na waarbij de beweging stopt op het 76,4% niveau- meestal een 100% correctie. In dit geval zou een stijging boven het huidige punt dus inhouden dat we via het 76,4% niveau op 352 een stijging naar 366 zouden kunnen gaan maken en dat zou ons al heel dicht in de buurt van de genoemde neklijn brengen. Stijgen we niet verder dan zouden we volgens de Fibonacci theorie hoewel u dat momenteel waarschijnlijk nog wat onwaarschijnlijk in de oren zal klinken zelfs weer kunnen gaan dalen onder 307.

• De candle van vandaag is een doji, een kleine candle waarvan de opening en het slot dicht bij elkaar lagen. Dit drukt twijfel uit en het gegeven dat die twijfel ons precies op het 61,8% niveau heeft overvallen betekent dat de markt niet zeker is van de voortgang naar boven. 

• De doji staat met een gap boven zijn voorganger in de zogenaamde star positie, als een ster aan de hemel boven de voorgaande candles zullen we maar zeggen. Een doji in een star positie kan deel uit maken van een toppatroon dat bekend staat onder de naam evening doji star. Dit wil nog niet zeggen dat maandag daadwerkelijk zo'n patroon zou moeten gaan ontstaan, maar het behoort wel tot de mogelijkheden.

• In de uurgrafiek is er maar één aanleiding te vinden om voor maandag rekening te houden met een daling waardoor die evening doji star zou kunnen ontstaan, dat is de divergentie tussen de indicator onder de grafiek en de index zelf. De indicator, het MACD histogram, gedraagt zich afwijkend van de index. Die laatste zet namelijk voortdurend hogere toppen neer terwijl de indicator dat niet doet. U kunt dit zien aan de rode stippellijnen door de toppen die de indicator iedere keer opnieuw niet weet te passeren. Theoretisch moet dit een keer tot een daling gaan leiden. Ik gebruik het woord theoretisch met opzet omdat de index de laatste tijd bij voortduring bewegingen heeft gemaakt die tegen deze en andere theorieën in gingen. Ik hou er toch maar aan vast, er komt wel weer een moment dat de zaak weer wat betrouwbaarder wordt. Consistentie is van belang bij de technische analyse, omdat je anders met een voortdurende zoektocht naar de juiste technieken bezig bent en het gevaar loopt iedere paar maanden van techniek te wisselen zonder een hoog kennisniveau op te bouwen. Ik zeg niet dat je de ogen moet sluiten voor nieuwe technieken, ik studeer er dagelijks op en bestudeer naast de grafieken die ik voor deze site gebruik vele andere grafieken en indicatoren. Ik wil er slechts voor pleiten iets dat goed gewerkt heeft niet bij de eerste de beste tegenslag overboord te gooien. Bij iedere techniek doen zich op een gegeven ogenblik periodes voor dat ze minder goed bruikbaar zijn.

• Ook de trendlijnen blijf ik daarom trouw, ook al zagen we ook gisteren weer dat een daling onder een trendlijn tegenwoordig geen slecht teken meer hoeft te zijn. We zullen ons iedere keer als we zo'n daling zien moeten beseffen dat er door de markt tegendraads op gereageerd kan worden. We bevinden ons door de tegendraadse beweging van gisteren nog altijd in het kanaal oo' en dat houdt in dat we tot het tegendeel bewezen is uit moeten gaan van een vervolg naar boven. Een daling onder lijn o zou evenwel gezien moeten worden als de eerste stap in de vorming van de evening doji star die ik bij de daggrafiek noemde, daar moeten we maandag dus op attent zijn.

• Vergroten we het laatste deel van de uurgrafiek als het ware door naar de 15min grafiek te gaan dan zien we dat we vandaag met een gap openden, een gap dat slechts deels gesloten is. We zullen dus nog terug moeten naar het deel tussen de blauwe stippellijnen omdat de theorie wil dat gaps in vrijwel alle gevallen gesloten worden doordat de index weer terugkeert in het koersgebied dat was overgeslagen. Dit gaat tegenwoordig overigens niet altijd op, er staat rond 327 nog een gap dat nog niet gesloten is. Wie weet komt het er nog van om dat te gaan sluiten en klopt de theorie straks toch nog.

Resumerend:  

De AEX index heeft deze week door de doorbraak van de dalende lange termijn weerstandslijn G in de logaritmische grafiek een belangrijke stap gezet, een stap die het de index in principe mogelijk maakt de neklijn van het vermaledijde hoofd- en schouders patroon aan te vallen dat nog altijd op veel lagere koersen voor de komende jaren wijst. De index zou om dat gevaar af te wenden door de neklijn van dat patroon op 380 moeten breken, de stijging van deze week kán een eerste stap in die richting zijn. Dat is echter nog niet zeker vanwege het gegeven dat we in de daggrafiek precies op het 61,8% Fibonacci niveau een doji hebben gemaakt. Deze doji, een teken van twijfel, zou als hij maandag gevolgd wordt door een daling deel uitmaken van een toppatroon dat bekend staat onder de naam evening doji star. Daar komt bij dat een herstel dat stopt bij het 61,8% niveau in principe kan leiden tot de voortzetting van de daling, dat moet ik dus niet veronachtzamen. Nu wil het geval dat ik me de afgelopen weken bij voortduring op het verkeerde been heb laten zetten door de vorming van toppatronen, ik zag die steeds aan voor een top terwijl de index er achteraf iedere keer weer doorheen wist te breken. Laat ik daarom op mijn hoede blijven en alles dat wijst op een daling voorlopig wantrouwen. Ik beperk me tot het vermelden van de mogelijkheden. Voor de korte termijn is het kanaal oo' in de uurgrafiek van het grootste belang, blijven we in dat kanaal dan zetten we de stijging voort en passeren we het 61,8% niveau. Het eerste richtpunt wordt dan de lijn r' in de daggrafiek op 346 en voor het geval we dat weten te passeren de lijn o' rond 348,5. Komen we onder lijn o dan ligt de zaak anders omdat dan de genoemde evening doji star zou kunnen ontstaan. Ik zal dan verifiëren dat de index ook werkelijk onder die lijn blijft en zich niet de situatie van gisteren herhaalt. Verder zal ik dan de Fibonacci lijnen in de uurgrafiek plaatsen en ik kan u al het punt noemen waar dan mijn eerste aandacht op gericht zal zijn, namelijk het 38,2% niveau op 335.

En dan nog dit.... 

De Fibonacci reeks en het daaraan verbonden getal phi die in de technische analyse worden gebruikt vinden hun oorsprong in natuur en cultuur. In het boek DE DA VINCI CODE, een thriller van de hand van Dan Brown, vond ik een mooie uitleg van dit fenomeen. Het draait om de professor Robert Langdon die aan een klas studenten uitlegt dat het getal phi afgeleid is van de Fibonacci reeks 1-1-2-3-5-8-13-21. Dit is een getallenreeks die niet alleen bekend is omdat de som van elke twee opeenvolgende termen gelijk is aan de volgende term, maar ook omdat de quotiënten van de opeenvolgende termen de verbazingwekkende eigenschap hebben dat ze het getal 1,618 naderden; phi. Langdon legde uit dat het waarlijk verbijsterende aspect van phi lag in de rol die het getal in de natuur speelde. Planten, dieren en zelfs mensen hadden in hun afmetingen bepaalde verhoudingen, die met griezelige precisie gelijk waren aan phi staat tot 1.

Hij gaf een aantal voorbeelden. Als je bij elke willekeurige bijenkorf ter wereld het aantal vrouwtjesbijen door het aantal mannetjesbijen deelt krijg je altijd dezelfde uitkomst: phi. De diameter van iedere spiraal van de Nautilus, een spiraalvormige schelp, verhoudt zich als phi tot de volgende spiraal. Zonnebloemzaden groeien in tegengestelde spiralen waarbij de verhouding tussen elke omwenteling en de volgende het getal phi is. Spiraalvormige denneappels, de rangschikking van bladeren aan planten, de segmentatie van insecten, allemaal voldoen ze volgens de fictieve professor Langdon aan het getal phi, ook wel de gulden snede genoemd.

Zelfs de verhoudingen binnen het menselijk lichaam voldoen aan deze gulden snede, zo ontdekte Leonardo Da Vinci, de maker van het beroemde mannelijk naakt De mens van Vitruvius. Meet de afstand van je kruin tot de vloer, deel die door de afstand van je navel tot de vloer en je krijgt het getal phi. Meet de afstand van je schouder tot je vingertoppen en deel die door de afstand van je vingertoppen tot je elleboog. Phi. De afstand van je heup tot de grond, gedeeld door de afstand van je knie tot de grond. Ook phi. Vingerkootjes. Tenen. Groepen wervels. Phi. Phi. Phi. 'Ieder van jullie is een wandelend eerbetoon aan de gulden snede', zo vertelt Langdon zijn studenten in het boek.

Vervolgens beschrijft Dan Brown in zijn thriller hoe Langdon zijn toehoorders dia's laat zien van werken van Michelangelo, Albrecht Dürer, Da Vinci en vele anderen waarin -zo zegt het boek- duidelijk zichtbaar is dat de kunstenaar zich in de opzet van zijn compositie opzettelijk en strikt aan de gulden snede heeft gehouden. Langdon laat de rol van phi zien in de bouwkundige afmetingen van het Griekse Parthenon, de Egyptische pyramides en zelfs van het gebouw van de Verenigde Naties in New York. Phi speelde zelfs een rol in de structuur van Mozarts sonates, de Vijfde Symfonie van Beethoven en de werken van Bartók, Debussy en Schubert.

Terugkerend bij de technische analyse zien we het getal phi terug in de Fibonacci verhoudingen. Het 61,8% niveau is gebaseerd op het getal 1,618 dat weer het omgekeerde is van 0,618. Worden in de reeks niet opeenvolgende getallen op elkaar gedeeld, maar slaan we er een over, dan is de uitkomst bij benadering 0,382 en daar is het 38,2% niveau op gestoeld. Verder wordt het getal phi gebruikt om na de afronding van een correctie een koersdoel te berekenen, de op een correctie volgende beweging bedraagt namelijk vaak 0,618 of 1,618 maal de grootte van het deel voorafgaand aan de correctie. U ziet dat de gulden snede niet alleen een rol speelt in natuur en cultuur, maar u ook kan helpen bij het beleggen. -Ad-

Naar boven