• Het was vandaag een donkere dag voor de Amsterdamse effectenbeurs, de AEX-index sloot de dag namelijk met met een verlies van 8,75% af. De verliezen op fondsniveau waren groot, met name onder de financiële instellingen was er sprake van een slagveld. Laat ik wat percentages noemen: Fortis -23,55%, SNS Reaal -18,6%, ING -18,2%, Aegon -14,8%. Let wel, het gaat hier om dagverliezen. Ook andere fondsen leden echter verliezen, om enkele voorbeelden te noemen: USG People -13,3%, Arcelor Mittal -11,9%, TomTom -10,7%, Fugro -10,4%, Randstad -10,3%. Het kaartenhuis, veel meer is het de afgelopen jaren niet geweest (zie bijvoorbeeld mijn En dan nog dit...12 februari 2007), stort door de kredietcrisis in en dat dringt nu tot de massa door. De geldpersen hebben te lang te hard gedraaid en de uitwassen daarvan laten zich gelden, dit laat zich zoals blijkt niet meer door overheidsingrijpen stoppen.

• Vorige week wees ik u op de vlag q-q' in bovenstaande daggrafiek, een patroon dat een koersdoel van 310 heeft. Het ligt voor de hand dat we naar die waarde gaan. Hoewel de maand september nog een dag te gaan heeft wil ik dit aanvullen met behulp van de maandgrafiek die u hieronder ziet.

• Onze beursgraadmeter staat zowel onder de bodems rond 378,4 als onder het 50% en het 61,8% Fibonacci niveau van de stijging uit de jaren 2003-2007. Dit maakt op grond van de Fibonacci theorie een terugkeer naar de bodem uit het jaar 2003 rond 218 waarschijnlijk.

• In lijn met mijn gewoonte om de bewegingen van de AEX in hapklare brokken op te delen richt ik me daar evenwel nog niet op. Eerst gaat mijn aandacht uit naar het 76,4% niveau rond 300 dat vanwege de kleine kans op steun die daar aanwezig is een goed richtpunt voor de komende tijd lijkt.

• Volgens de Bollinger Bands bevinden we ons in een dalende trend, een constatering waarvoor we deze indicator momenteel uiteraard niet nodig hebben. Voor de korte termijn bestaat de kans op een herstel, wat komt doordat de index onder de onderste band staat. Dit is een situatie die normaliter maximaal enkele dagen duurt, op een zeker moment moet de index terugkeren binnen de banden. Het probleem is wel dat niet precies te zeggen is wanneer dat gebeurt, in concrete zin hebben we er dus niets aan. Het is slechts iets om in het achterhoofd rekening mee te houden.

• Concreter is de toepassing van lijn i die ik in de uurgrafiek getekend heb. Zolang we ons onder deze lijn bevinden is de scherpe daling intact en kunnen we ons naar lagere regionen begeven.

• Vanmorgen tekende ik Fibonacci lijnen over de stijging van 18 t/m 22 september, met als doel eventuele steunniveaus te kunnen onderscheiden. In de praktijk blijkt er na een dergelijke stijging gezien vanaf het laagste punt van die beweging vaak een daling te volgen die 38,2%, 50%, 61,8% of 100% van die beweging beslaat. Dit levert dan de magenta stippellijnen in de grafiek op. De AEX-index staat onder het 161,8% niveau, wat van het 200% niveau rond 314 het volgende richtpunt maakt. De beweging vanaf 18 september naar boven zou als we daar aan zouden komen als het ware naar beneden omgeklapt zijn, wat een potentieel steunniveau oplevert.

• De kwartiergrafiek voegt aan het voorgaande niets meer toe. Ik heb lijn i uit de uurgrafiek overgenomen in deze grafiek zodat we morgenochtend direct kunnen vaststellen of deze lijn intact blijft of niet.

Resumerend:

Een zwarte dag voor de Amsterdamse aandelenmarkt, zo kan deze maandag met een verlies van 8,75% wel genoemd worden. Vonden we op 18 september nog steun rond 350, vandaag is het valluik open gegaan en drong het tot de goegemeente door dat we in de kredietcrisis een fenomeen hebben dat zich niet meer door overheden laat stoppen. Het door de financiële wereld gevormde derivatenbouwwerk van exotische producten als cdo's, siv's, spv's en wat dies meer zij (zie voor uitleg eventueel mijn beursplaza column 3-9-2007) eist zijn tol. Voor de AEX zijn er nu een aantal richtpunten te onderscheiden. In de uurgrafiek is de waarde 314 een eerste richtpunt, verkregen door de laatste stijging om te klappen naar beneden. Aan de hand van de daggrafiek kunnen we ons richten op 310, het doel van de vlag q-q'. De maandgrafiek geeft ons mogelijke steun rond 300, wat dan nog het meest aannemelijke punt is om ons op te focussen voor de komende tijd. Hoeveel tijd er gemoeid zal zijn met een daling naar 300 kan ik niet zeggen, daar zullen we de korte termijn bewegingen voor in de gaten moeten houden. Voor dit moment is lijn i in de uurgrafiek en de kwartiergrafiek in ieder geval behulpzaam, zolang we ons onder die lijn bevinden zijn we sowieso onderweg naar lagere regionen.

En dan nog dit...

Neemt u mij niet kwalijk dat ik vanavond wederom over Fortis schrijf, maar dat doe ik omdat een tweetal elementen nogal achtergebleven zijn in de berichtgeving rond het aandeel. Het eerste punt is dat het bedrijf sinds afgelopen vrijdag een nieuwe topman heeft, Filip Dierckx heeft de positie van Herman Verwilst overgenomen. Daar bestuursvoorzitter Lippens dit weekend het veld heeft moeten ruimen lijkt het alsof Fortis schoonschip heeft gemaakt. Dat heeft de onderneming niet. Filip Dierckx is tot nog toe verantwoordelijk geweest voor de divisie Merchant Banking. Deze divisie heeft zich onder andere bezig gehouden met de verkoop van zogenaamde cdo's, collateralized debt obligations. Dit zijn nu juist de producten die de banken momenteel aan de straatstenen niet meer kwijt kunnen, producten waardoor het gehele bankwezen in moeilijkheden is geraakt. Ook Fortis heeft grote verliezen geleden met de de handel in deze cdo's, zo maakte de Belgische bank begin maart nog bekend 1,5 miljard euro af te moeten schrijven op cdo's die gebaseerd waren op Amerikaanse hypotheekschulden. Dierckx is hiervoor verantwoordelijk. Wil de financiële wereld ooit schoon schip maken dan moet zij af zien te raken van dit soort financiële tovenaars en hen zeker niet meer aan de top plaatsen. Waar ik bovendien grote moeite mee heb is het feit dat de Nederlandse regering niet alleen zaken doet met een van de bouwers van de huidige crisis, maar in ruil voor aandelen ook 4 miljard euro geeft om daarmee zijn bedrijf te helpen. Dit niet in ruil voor een meerderheidsbelang, maar voor een belang van 49% waarmee ons land geen absolute zeggenschap heeft over de manier waarop het geld wordt ingezet. Nederlandse belastingbetalers zullen moeten opdraaien voor de renteafdracht op dit bedrag en dragen bovendien risico op koersverlies van de aandelen. Dat risico is gezien de koersdaling van vandaag met 23,55% niet onaanzienlijk. Wat me bij dit alles bevreemdt is dat minister van financiën Bos en bankpresident Wellink in hun haast om de Belgische bank te hulp te schieten ABN AMRO hebben laten zwemmen. Het lot van deze bank bleef onduidelijk en het risico bestaat dat zij, eventueel verder in stukken gehakt, doorverkocht wordt. Wellicht is verzelfstandiging van de bank een betere oplossing, laten zij zich daar eens sterk voor maken in plaats van de zaak in dit opzicht op zijn beloop te laten.

En dan nog dit...(2)

Laat ik tot slot een grafiek van een grote index bespreken, anders kom ik daar bij alle commotie rond Fortis helemaal niet meer aan toe. Ik koos voor een grafiek van de grootste markt in Europa, namelijk die van het Verenigd Koninkrijk. 

• De FTSE100 index is net als de AEX-index door de bodem gezakt die eerder deze maand ontstond. Het betekent de voortzetting van de daling. Doel is het 61,8% niveau van de stijging 3278 - 6754 uit de jaren 2003 - 2007 waarover ik Fibonacci lijnen getekend heb. Het gaat om de magenta stippellijn rond 4605. -Ad Nooten-

(geplaatst maandag 29 sept 2008, 19.45u)

Naar boven          Overzicht van eerder in En dan nog dit... besproken onderwerpen