|
-
Het was
vandaag de laatste beursdag van de maand en dat is zoals
gebruikelijk aanleiding om de analyse met de
maandgrafiek te beginnen. De AEX-index is ook deze maand
weer gedaald en heeft met een laagste punt van 220,1 de
bodem die in 2003 op 217,8 vrijwel bereikt. Er wordt op
grond hiervan inmiddels door Jan en Alleman gespeculeerd
op een eindejaarsrally. Wat me daarbij opvalt is dat ook
analisten die het hele jaar al verkeerd zitten zich
zonder enige gêne in dit koor van speculanten mengen.
Je moet het maar durven. Je zou bij hen die al het hele
jaar zeggen dat aandelen goedkoop zijn en desondanks
iedere keer het lid op de neus hebben gekregen
terughoudendheid verwachten, maar niets is minder waar.
Zij bezigen de gebruikelijke argumenten die we al het
hele jaar horen, bijvoorbeeld als je nu aandelen koopt
en deze vijf jaar weglegt zonder er naar te kijken dan
heb je ongetwijfeld winst. Het dividend rendement is nu
zo hoog, dat maakt vele aandelen aantrekkelijk. De
maatregelen die de overheden nu nemen zijn zo zwaar, dat
moet wel helpen. Enfin, u kent het repertoire wel. De
werkelijkheid is dat we niet weten wat onze economische
toekomst is, dat verwachtingen al jaren kwartaal na
kwartaal naar beneden bijgesteld worden, dat we een
recessie in gaan die verduiveld hard op ons afkomt en
dat uit bovenstaande grafiek blijkt dat het wegleggen
van aandelen geen beste propositie is. Wie in 1996 een
mandje AEX aandelen kocht is niets opgeschoten, om nog
maar niet te spreken over diegenen die dat in de jaren
erna deden. Verliezen zijn hun deel.
-
Laten we
naar de grafiek kijken. Kunt u garanderen dat we
volgende week niet door 218 gaan zakken? Ik niet.
Natuurlijk, we zouden op kunnen veren. Dan nog ziet de
grafiek er echter slecht uit. Er staat een lagere top
die vorig jaar is gevormd, alle kans dat daar ook een
lagere bodem op gaat volgen. Het is de eenvoudigste
techniek uit de technische analyse. Staat u me toe
bovenstaande grafiek als een kwartaalgrafiek aan u te
presenteren, dan wordt het beeld nog duidelijker.
-
In deze
grafiek geeft iedere candle een kwartaal koersverloop
weer, waardoor de grafiek zich uitermate goed leent voor
het vaststellen van het lange termijn beeld. De oncomfortabele
waarheid is dat we dit kwartaal door de lange termijn
trendlijn b gezakt zijn. Een lagere top die gevolgd
wordt door een daling onder een lange trendlijn, daarop
zal iedere zichzelf respecterende technisch analist
moeten bekennen dat een daling onder de voorgaande bodem
hoogst aannemelijk is.
-
Het
probleem daarbij is dat we niet weten wanneer deze
daling plaats zal vinden. Dat kan volgende week zijn,
maar het kan ook nog best vele maanden op zich laten
wachten. Het lijkt me gezien de zware daling die we al
hebben gehad het beste om daarbij de slechtst denkbare
optie voor ogen te houden, namelijk een snelle
voortzetting naar beneden. Wie zegt immers dat we niet
op dezelfde voet door zullen gaan. Het is veiliger uit
te gaan van een daling dan te hopen op
een herstel.
-
Toch is
dat hopen op herstel wat de markt gezien de laatste
candle in de weekgrafiek doet. De beurs heeft de candle
van vorige week teruggedraaid en dat wijst op een
mogelijke bodem. Hierbij past overigens wel een
kanttekening. De stijging vond plaats in een week waarin
de Amerikaanse beurzen vanwege Thanksgiving op donderdag
gesloten waren, waardoor sprake was van dunne
handel. In zo'n markt laat een stijging, vurig
gewenst door de sector, zich uiteraard eenvoudiger
realiseren. Volgende week wordt pas duidelijk wat deze
beweging naar boven waard is, dan zal de bodem in deze
weekgrafiek namelijk bevestigd moeten worden door middel
van een volgende groene candle.
-
"De
markt heeft altijd gelijk", zo luidt een
beursgezegde. Als de
markt naar boven stuurt dan moet ik als belegger
meekijken naar boven. Boven de huidige stand ontwaar ik
momenteel twee mogelijke weerstandsniveaus, namelijk het
50% Fibonacci
niveau van de daling 291,1 - 220,1 rond 255,6 en het 61,8%
niveau rond 264.
-
Willen we
een harde bodem maken van het laagste punt rond 220,1
dan zullen we naar 291,1 moeten gaan en daar doorheen
breken. De top rond 291,1 is immers een cruciale top,
zou er onder dat punt een lagere top ontstaan dan kan
dat tenslotte het startpunt van een volgende dalingsgolf
zijn die ons alsnog onder 220 gaat brengen. We hebben in
de beide Fibonacci niveaus rond 255,6 en 264 twee punten
waar in theorie nog een lagere top kan ontstaan. Ik ben
er om technische redenen dus nog niet overtuigd dat we
vorige week het laagste punt hebben gezien.
-
Behalve de
beide weerstandsniveaus in de daggrafiek hebben we ook
nog te maken met de middellijn van de Bollinger
Bands waar we ook vandaag weer onder gebleven
zijn. Deze lijn kan een weerstandslijn blijken die ons
weerhoudt van een verdere stijging. De waardes 255,6 of
264 kunnen pas aan bod komen zodra we deze middellijn
weten te breken, een lijn die ter hoogte van het hoogste
punt van vandaag ligt.
-
Het
is als ik me op de uurgrafiek richt sterk de vraag of de
index in de vorige grafiek door de middellijn heen zal
kunnen breken. Het omgekeerd
hoofd en schouders patroon dat gisteren
ontstond is vandaag door een terugkeer onder de neklijn
die rond 250,6 lag ongeldig geworden. Het is bovendien
veranderd in een stijgende
wig. Een stijgende wig is een voortzettingspatroon
waarop over het algemeen een daling volgt die even groot
is als de daling die vooraf ging aan de formatie. Het
geeft hier een koersdoel om en nabij 205.
-
Kopers
deden vanmiddag nog wel hun uiterste best om een daling
te voorkomen, zo wisten zij een bodem te bewerkstelligen
rond het 38,2% Fibonacci
niveau van de stijging 238,2 - 254,4. Vanaf dat punt
ontstond lijn a, een lijn die parallel loopt aan de
onderkant van de wig. Ik noem dit type lijn een opvolgende
trendlijn. Lijn a volgde lijn y op als stijgende
trendlijn, zolang we boven die lijn a blijven is de
markt aan het proberen de beweging naar boven in gang te
houden. Van een werkelijke hervatting van de daling komt
het pas indien de index successievelijk door lijn a en
de laatste bodem rond 247,6 zakt. Vanuit de huidige
positie is daarentegen aanstaande maandag een
doorbraakpoging door de top van vandaag nog mogelijk.
Voor een structurele verbetering zou de index overigens
naar boven door lijn y' moeten breken, de bovenkant van
de wig die we vandaag naar beneden verlaten hebben.
Normaal gesproken volgt op een patroon als dit echter
een daling.
- In
de kwartiergrafiek van vandaag rekende de AEX-index in
de slotveiling
af met het 61,8% niveau rond 251,8 van de daling
254,4 - 247,6 waarover ik eerder vandaag Fibonacci
lijnen tekende. Het is een vergelijkbare beweging
met die van gisteren toen na vijven een doorbraak werd
gerealiseerd waarmee een bodempatroon werd afgerond. Het
is een nogal doorzichtige zet, door grote spelers
kennelijk nodig geacht in hun pogingen om de markt naar
hun hand te zetten. Ik negeer deze laatste candle en
houd rekening met een daling.
- Stijgen
we maandag dan zit ik fout, met name als we door de top
van vandaag rond 254,4 zouden breken. We stijgen dan
ondanks de uitbraak uit de wig toch verder.
- Dalen
we dan hangt het vervolg af van de steun rond 247,6,
komen we daaronder dan volgt een daling naar ongeveer
241,3 of lager, het gaat om het 38,2% Fibonacci niveau
van de stijging 220,1 - 254,4 die we vanaf 21 november
hebben gezien.
Resumerend:
De
AEX-index is ook deze maand weer gedaald en het ziet er als
we naar zowel die grafiek als naar de kwartaalgrafiek kijken
niet goed uit. Een doorbraak door de bodem uit 2003 rond 218
dreigt. Toch heerst er gezien de groene candle van deze week
een zeker optimisme in de markt, beleggers ruiken kansen
voor een eindejaarsrally. De index staat in de daggrafiek
boven het 38,2% Fibonacci niveau in die grafiek, wat wil
zeggen dat er twee potentiële weerstandsniveaus over zijn
waar we eventueel topvorming zouden kunnen zien. Het gaat om
255,6 en 264. Het is daarom te vroeg om te verklaren dat het
laagste punt van vorige week 220,1 de bodem is geweest.
Daarvoor moeten we namelijk eerst door die grenzen breken en
vervolgens eigenlijk ook nog door 291,1. Het is echter niet
zeker dat de index überhaupt nog gaat stijgen, we
ondervinden namelijk weerstand van de middellijn van de
Bollinger Bands en er is in de uurgrafiek een stijgende wig
met een koersdoel van ruwweg 205 ontstaan. Stijgen we
maandag en komen we boven 254,4 dan gaat deze daling niet
door, althans op dat moment niet. We stijgen dan verder naar
255,6, alwaar dan moet blijken of we ook doorstomen naar 264
of weer gaan dalen. Belanden we maandag daarentegen onder
247,6 dan gaan we naar 241,3 of lager, waarbij het risico op
een daling onder de bodem van vorige week levensgroot
aanwezig is.
En
dan nog dit...
Vanavond
wil ik een leuke exercitie met u doen. Hieronder ziet u een grafiek, ik
vertel u niet welke grafiek het is. Ik wil aan u vragen vóór u naar de
tekst onder de grafiek kijkt voor uzelf vast te stellen wat in uw ogen het
meest logische vervolg op de stijging is die de afgelopen maanden in de
grafiek heeft plaatsgevonden. Acht u het waarschijnlijk dat de bovenste
stippellijn op een zeker moment doorbroken wordt of niet, dat is de vraag
die ik u stel.
-
Het
meest gegeven antwoord zal naar ik aanneem zijn dat een doorbraak
waarschijnlijk is, een doorbraak die ofwel direct ofwel na een daling
van enige maanden op zou kunnen treden. Het gaat tenslotte om een
prachtige stijgende trend waaruit kooplust en kracht spreekt. Het ligt
voor de hand te veronderstellen dat dit uitstekende sentiment op een
gegeven moment tot een doorbraak leidt. Houdt u dit gegeven, als u het
er tenminste mee eens bent, in gedachten.
-
Vergelijkt
u de grafiek nu met de eerste grafiek op deze pagina. U zult zien dat
het de maandgrafiek van de AEX-index betreft, maar dan omgekeerd. Let
daarbij niet op de kleuren van de candles, want die kloppen natuurlijk
niet meer. Het
vreemde is nu dat contact met beleggers me heeft geleerd dat velen een
grafiek die omgedraaid is niet op dezelfde manier beoordelen als de
oorspronkelijke grafiek. Zou u in de omgekeerde grafiek een doorbraak
naar boven verwachten, dan ligt het voor de hand om in de normale
grafiek eveneens van een doorbraak uit te gaan, maar dan van een
uitbraak naar beneden. Toch werkt dat in de menselijke geest bij velen
anders. Optimisme brengt hen er kennelijk toe de grafieken niet op
dezelfde manier te beoordelen. Optimisme is uiteraard een
bewonderenswaardige eigenschap, als het een objectieve beoordeling van
een grafiek tenminste niet in de weg staat. Daar wringt bij velen de
schoen. Daarom voor de optimisten onder u de volgende suggestie, draai
een koersgrafiek ook eens om. Dat kan soms heel verhelderend werken. -Ad Nooten-
(geplaatst
vrijdag 28 nov 2008, 20.45u)
Eerder
vandaag verschenen de volgende updates:
28
nov 09.15u: Lagere start, opletten op neklijn
28
nov 10.00u: Poging om toch verder te stijgen
28
nov 11.00u: Bodempatroon veranderd in wig
28
nov 12.00u: Vlag binnen stijgende wig AEX
28
nov 13.15u: AEX uit stijgende wig gebroken
28
nov 14.00u: Steun index rond 38,2% niveau
28
nov 15.00u: Candle geeft weerstand aan
28
nov 16.00u: AEX parallel aan wig naar boven
28
nov 17.00u: Kopers reageerden direct op daling
Overzicht
van eerder in En
dan nog dit... besproken onderwerpen
Naar boven
|
