ADN Beursanalyse - Slotanalyse AEX-index

Laat ik beginnen met de opmerking dat de analyse van vandaag "vervuild" is doordat ik deze analyse op zaterdag schrijf en ik daardoor op de hoogte ben van het slot van de Amerikaanse beurzen die zo'n grote invloed hebben op onze beursindex. Ik wil proberen deze vervuiling te beperken door een zo zuiver mogelijke analyse te maken van onze AEX index en ik zal dan bij de conclusie het Amerikaanse herstel betrekken.
Om een niet te groot aantal grafieken op deze pagina te plaatsen, het zijn er vandaag toch al zes, laat ik het lange termijn beeld weg. Ik wil u daarvoor verwijzen naar de maandgrafiek die ik op 270204 plaatste, die is via de link historie in de titelbalk beschikbaar. Ik volsta met de opmerking dat we nog steeds onder de neklijn B van een enorm hoofd- en schouders patroon zijn hetgeen negatief is, maar dat we begin dit jaar uit een lange termijn trendkanaal FF' zijn gebroken en sindsdien geleidelijk omhoog lopen naar die neklijn. We bevinden ons tussen twee Fibonacci niveaus in, het koersdoel van de stijging is vanuit de Fibonacci theorie de volgende lijn op 405. Die stijging vond echter tot nu toe plaats met divergentie tussen de stijgende trend in de index en een tegelijkertijd dalende trend in het MACD histogram, dat is te zien aan de dalende rode lijn langs de toppen van de indicator. Deze divergentie duidt erop dat we nabij een top zijn of deze mogelijk al hebben bereikt.
De candle van deze week bevestigt dit enigszins, maar nog niet voldoende. We daalden onder het kanaal JK, maar slaagden erin toch nog precies op de lijn J te sluiten. Daarover direct meer bij de daggrafiek. We kunnen in ieder geval de conclusie trekken dat de stijgende trend onder druk staat, al moeten we zolang we boven lijn J blijven een herstel naar lijn K natuurlijk niet uitsluiten.
Er is in deze grafiek een interessant toppatroon te zien dat ook zwakte weergeeft, namelijk de tower top. Helaas heb ik op de begrippen pagina nog geen uitleg van dit begrip beschikbaar, dus u zult het met deze uitleg moeten doen. Het patroon wordt gevormd door twee lange candles onder de cijfers 1 en 2 met daartussen een aantal kleinere candles die samen een zijwaartse beweging vormen. De lange candles staan als torens om de andere candles heen, daarom heeft men het patroon tower top genoemd. Ik maak zelf altijd graag een andere vergelijking, je kunt namelijk met wat fantasie de kleinere horizontale candles zien als de kantelen van een toren en de candles 1 en 2 als de buitenmuren van die toren. Het zou wat beter te zien zijn als 1 en 2 wat langer waren, ze zijn aan de korte kant. Dat doet echter aan de waarde van dit niet vaak voorkomende patroon niet veel af, het wekt de indruk van een top. Voorwaarde is dat de volgende candle onder de huidige uitkomt of in ieder geval niet al teveel meer stijgt ten opzichte van de slotkoers van deze week.
Het algemene beeld uit deze grafiek is dus dat er een duidelijke verzwakking plaats vindt, we gaan kijken of we dat in andere grafieken ook terug vinden.

Vorige week plaatste ik voor het eerst deze lijngrafiek van de weekgrafiek, een grafiek die slechts bestaat uit de slotkoersen van iedere week die door een lijn met elkaar verbonden worden. Het is de meest eenvoudige grafiek die je je maar kunt bedenken. De index is naar beneden uit de stijgende wig aa' gebroken en dat is uiteraard negatief. Het past bij het beeld van verzwakking uit de eerste grafiek.
Er is nu de lijn b te tekenen tussen een aantal punten. Deze lijn suggereert dat de stijging nog niet is afgelopen, er kan in deze grafiek een kanaal ba' ontstaan. Dit is dus de volgende lijn die we in de gaten moeten gaan houden de komende weken.

We komen de stijgende wig ook tegen in de logaritmische (klik voor uitleg) weergave van de weekgrafiek, hier zelfs wat duidelijker omdat de onderkant van het patroon, lijn I, vanaf half december door een aantal bodems liep en de daling van deze week zich de laatste twee weken al een beetje aankondigde doordat de index al iets onder de lijn I daalde. Het was echter op dat moment nog niet met zekerheid te spreken over een uitbraak, maar nu wel. De logaritmische grafiek geeft dus een negatiever beeld van de koersontwikkeling. Dat doet 'ie trouwens ook nog op een ander vlak, de dalende lijn langs de toppen die buiten beeld zijn is de lijn G en die is in tegenstelling tot de lijn F' in de lineaire grafiek nog niet gebroken. In de logaritmische grafiek is de lange termijn dalende trend nog intact zolang we onder lijn G zijn.
Tot zover de weekgrafieken, we gaan door naar het lagere niveau, namelijk de daggrafiek.

In de daggrafiek zien we een heel bijzondere koersontwikkeling. De AEX bevindt zich al sinds oktober vorig jaar in het kanaal mm", een kanaal dat ik vanwege de parallelle lijnen als een betrouwbaar kanaal zie. Ook de aanwezigheid van de parallel lopende lijn s midden in het kanaal draagt hieraan bij, omdat je vaker lijnen midden in een kanaal ziet lopen. De index brak vandaag met een gap uit dit kanaal en dat is een verkoopsignaal van betekenis. De index slaagde er desondanks in net boven de lijn m te sluiten, waardoor we eigenlijk niet meer van een geldige uitbraak kunnen spreken. Hoe dit tot stand is gekomen kunt u direct bij de andere grafieken zien, waar het in deze daggrafiek om gaat is dat het kennelijk voor de Nederlandse belegger niet vanzelfsprekend meer is om bij een daling onder een dergelijke belangrijke lijn aan de verkoopkant te opereren. Het tegendeel is het geval, het lijkt wel een stimulans om de index terug naar boven te brengen.
De laatste twee candles vormen een thrusting line. De tweede candle is met een gap onder zijn voorganger geopend en binnen het lichaam van de eerste geëindigd, maar daarbij onder de helft van die candle gebleven. Het is in een dalende markt een voortzettingspatroon. De stijging vandaag is dus als het aan dit patroon ligt van tijdelijke aard.
De stijging kan natuurlijk te maken hebben met de gaps die zijn ontstaan, er zijn de afgelopen week twee koershiaten tussen de candles te zien die nog niet gesloten zijn. Deze gaps worden over het algemeen achteraf gesloten, hetgeen zoveel wil zeggen dat de koers nog terugkeert naar deze niveaus. Dit is in tegenspraak met de thrusting line.
Voordat we in de uurgrafiek naar de gaps gaan kijken wil ik nog kwijt dat de EMA50, het 50daags gemiddelde waarin de laatste koersen het zwaarst meetellen, inmiddels daalt. Koersen bewegen rond een gemiddelde en dat kan dus ook betekenen dat de index de komende maanden een daling te wachten staat. We staan natuurlijk pas aan het begin van deze beweging en zijn in een fase waarin dit nog zou kunnen veranderen. Verder wil ik nog vermelden dat er bij de laatste candle geen sprake was van divergentie. De indicator onder de grafiek, het MACD histogram, heeft net als de index een lagere waarde bereikt en bevestigt op deze manier de daling. Vanuit dit perspectief kan de daling worden voortgezet. Dan nu over naar de gaps in de uurgrafiek.

Die gaps, gap is Engels voor gat of opening, zijn de zones tussen de zwarte stippellijnen. Deze gaten worden over het algemeen later gevuld of gesloten, men bedoelt daarmee dat de index later terugkeert naar deze niveaus. Zowel de onder- als de bovenkant van een gap kan als weerstand dienen in dit proces. Het gap onder 360 vind ik niet zo belangrijk omdat de onderkant van dat gap boven de onderkant van de lange rode candle die daar net voor ligt valt. In dat opzicht is er niet echt sprake van een hiaat. Bij het onderste gap tussen 350 en 353 is dat anders, daar is duidelijk sprake van een afstand tussen de onderkant van het gap en de rest van de grafiek. De kans dat dat gap gesloten gaat worden en we terugkeren naar 353 is aanzienlijk groter.
De opening van vandaag lag flink onder het slot van gisteren, ook daar was dus sprake van een gap. Dit was het derde gap en aangezien het snel gesloten is kan het een exhaustion gap zijn. Dit is een type gap dat aan het eind van een beweging komt, de daling raakt uitgeput omdat iedereen die wilde verkopen inmiddels heeft verkocht waardoor de kopers plots gaan overheersen. Als dit gap inderdaad het einde van deze dalende beweging aangeeft zou de index naar het gap tussen 350 en 353 moeten gaan.
De lijn d staat dit mogelijk in de weg. Deze lijn is de bovenkant van een patroon dat me bijzonder veel zorgen baart, de scherp dalende en steeds wijder wordende driehoek ed. Dit patroon toont ons een uitermate instabiele markt. Onder de dalende lijn d worden de bewegingen naar beneden steeds scherper waardoor de lijnen van het patroon uiteenlopen. Er is niet veel voor nodig om u voor te stellen dat de neerwaartse koersbewegingen vreselijk uit de hand zouden kunnen gaan lopen mochten we in dit patroon blijven. Dat is de reden van mijn zorg en ik zal de lijn d dan ook met argusogen in de gaten houden. Ik wil het patroon voor u nog wat uitvergroten in de 15min grafiek.

De lijnen van het patroon zijn hier benoemd met de letters c en x, doordat ik voor iedere grafiek apart het alfabet volg zijn de letters niet hetzelfde. Probeert u zich eens voor te stellen wat er zou kunnen gebeuren als we onder lijn x blijven, dat kan een werkelijk angstaanjagende daling veroorzaken. Let op, ik zeg niet dat het gaat gebeuren, maar dat het tot de mogelijkheden behoort. Er is slechts één nieuwsfeit voor nodig waarmee de beweging start, aangezien de markt op scherp staat. Dat die markt op scherp staat zagen we al aan de heftige dalingen van de laatste dagen.
Een belangrijk deel van de markt doet er ondertussen alles aan om dalingen te voorkomen en daar waar ze het niet konden voorkomen achteraf te corrigeren, al is daar dus een steeds grotere inzet voor nodig. De explosieve dalingen zijn door dat deel van de markt natuurlijk niet te stoppen, zoals iedereen weet dat je een vallend mes niet moet vangen maar wachten tot het gevallen is en het dan oprapen weten zij dat ze het beste kunnen wachten op het verdwijnen van de ergste verkoopdruk. Als de rust is weergekeerd maken zij meer kans om de markt te overheersen en weer naar boven te brengen, dat doen ze dan door bij voortduring kleine verkoopsignalen op te vangen door juist op die momenten aan de koopkant te gaan opereren. We zagen dat ook vandaag bij de daling onder lijn b, het is een verschijnsel dat ik recent de tijdelijke dip heb gedoopt. Dit patroon hebben we de afgelopen maanden al vaker gezien, men maakt uitermate slim gebruik van de technische analyse door met een of meer krachtige partijen te reageren op verkoopsignalen, maar dan niet aan de kant van de verkopers maar aan de kant van de kopers. Dit gaat schoksgewijs, er komt in een of meerdere keren net voldoende geld de markt in om de zaak om te laten slaan. De verkopers zien dan dat de hoor hen verwachte daling niet komt en sluiten hun positie en gaan eventueel ook kopen, waardoor de stijging wordt versterkt. We moeten ons als technisch analist ervan bewust zijn dat dit gebeurt daar waar het mogelijk is, namelijk bij relatief zwakke dalingen die nog aan het begin te stoppen en te keren zijn.
De index is aan het eind van de dag nog net boven de lijn m gesloten, al zie je dat in de daggrafiek niet exact. Dat kwam met name door een kleine stijging in de slotveiling die voor dit soort bewegingen goed kan worden gebruikt. Dit wordt overigens door handelaren ontkend, er zou teveel geld voor nodig zijn om dit tot stand te brengen. Feit is dat de index met name in de buurt van dit soort belangrijke grenzen in de slotrotatie regelmatig een zetje krijgt, dat kan haast geen toeval zijn.

Resumerend: De AEX index is in de lineaire weekgrafiek nog net binnen het kanaal KJ gebleven, in de daggrafiek komt dat overeen met een slot net op lijn m. Het is een cruciaal niveau in beide grafieken en je ziet dat de bulls vandaag alles hebben gedaan om een definitieve daling onder de lijnen J in de weekgrafiek en m in de daggrafiek te voorkomen. Toch ziet het er als je alles bij elkaar optelt niet goed uit. De tower top in de weekgrafiek, de thrusting line in de daggrafiek, de dalende wijder wordende patronen in uur- en 15min grafiek, alles wijst op een toenemende verzwakking. Daar staat tegenover dat we de gaps van de afgelopen week nog niet hebben gesloten en dat de markt, nu de rust na de dalingen is weergekeerd, de mechanismen zoals de tijdelijke dip weer uit de kast kunnen halen om de geschonden beurskoersen te herstellen. Slaagt men erin de index boven lijn d in de uurgrafiek respectievelijk lijn x in de 15min grafiek te brengen dan moeten we in ieder geval naar 353 kunnen gaan en wordt de beslissing nog een tijdje uitgesteld. Komen we echter niet boven die lijnen dan is de boot aan. Dan bestaat namelijk de kans dat we naar de lijnen e respectievelijk c gaan dalen. Alleen het ontstaan van een hogere of dubbele bodem op of boven 339 in de wijder wordende driehoek zou ons vervolgens nog kunnen behoeden van een enorme daling. De tower top en de thrusting line wijzen ernstig in de richting van een daling, maar het positieve slot van de Amerikaanse beurzen doet dat niet. Op grond van de Amerikaanse slotkoersen van de Nederlandse fondsen die genoteerd staan in de VS kun je voor maandag een opening tussen 347 en 348 berekenen. Volgt u maandag met mij deze beweging, het zal ons in de buurt van de lijn x in de 15min grafiek brengen. Ik denk dat de kans erg groot is dat we de daling zullen vervolgen, de markt heeft op dit moment maar een gering excuus nodig om tot een verkoopgolf te komen. Dit hebben we de afgelopen week al gezien en u heeft wellicht de heftigheid ervan gevoeld. We weten nu wat er op het spel staat, "let the games begin !" -Ad-

En dan nog dit....

Een van de leuke dingen van de effectenbeurs is

dat iedere keer wanneer de een koopt en de ander verkoopt

ze allebei denken dat ze slim zijn.

William Feather

Naschrift 23 maart 2004: Ik heb vandaag de naam van de tijdelijke dip veranderd in korte breuk. Deze nieuwe naam is zowel te gebruiken bij een tijdelijke daling onder een stijgende trendlijn als bij een tijdelijke opleving boven een dalende trendlijn en past daarom beter als naam voor het patroon.