• Het was me de week wel. Nieuws betreffende Fortis en het reddingsplan voor de bankensector in de VS domineerde de markt, de ontwikkelingen volgden elkaar razendsnel op. Ik wil dat voorlopig echter even opzij zetten en sec naar de grafieken kijken, om aan de hand daarvan vast te stellen waar we op technische grond naar toe zouden kunnen gaan. Allereerst gebruik ik daarvoor de weekgrafiek, waarin u net als vorige week vrijdag Fibonacci lijnen over de stijging 218 - 564 ziet. Ik besprak deze lijnen afgelopen dinsdag 30 september ook al bij de maandgrafiek. We zijn met onze AEX-index deze week onder het 61,8% Fibonacci niveau geraakt, wat sowieso in een daling naar het 76,4% niveau rond 300 zou moeten resulteren, maar op termijn ook goed uit kan monden in een daling naar 218. Als een beweging voor meer dan 61,8% gecorrigeerd wordt volgt namelijk meestal een volledige correctie van die beweging. Eerst richt ik me echter op het 76,4% niveau rond 300, om daar te kijken of ik al dan niet rekening moet houden met een vervolg naar 218.

• De Amsterdamse beurs maakte zich gisteren (ik schrijf deze analyse op zaterdag) geen enkele zorg en ging met een winst van 4% welgemoed het weekend in. Ik neem aan dat er volop gespeculeerd werd op de aanname van het Amerikaanse reddingsplan van minister Paulson en een daaropvolgende stijging van de Amerikaanse indices. Gokken, meer is het niet. Het slot van gisteren lag boven de inverted hammer die donderdagavond nog een potentiële top aangaf en ook boven lijn h die doorbroken werd. Optimisme ten top dus. Het leverde een slot boven het 38,2% Fibonacci niveau van de daling 385,4 - 310,7 op, waardoor een stijging naar het 50% niveau rond 348,1 of de stippellijn door een oude bodem rond 349,8 voor de hand zou liggen.

• Ik gebruikte de woorden 'zou liggen' in de vorige zin omdat er twee dingen gebeurd zijn die dit alles op losse schroeven hebben gezet. Ten eerste zijn de Amerikaanse beurzen op de goedkeuring van het plan door het huis van afgevaardigden die er inderdaad kwam niet gestegen, maar gedaald. De markt realiseert zich dat zelfs dit enorme bedrag van 700 miljard dollar in het licht van alle problemen die zich wereldwijd manifesteren wel eens een druppel op een gloeiende plaat kan zijn. Bovendien dringt het door dat de burger met dit plan niet geholpen wordt, althans sowieso niet op korte termijn. Werkloosheid of problemen om de hypotheek af te lossen bijvoorbeeld worden er niet mee bestreden. Het plan is bedoeld om (zaken)banken van hun zelf veroorzaakte schuldenposities te ontdoen. Mocht het plan überhaupt slagen en de kredietmarkt weer op gang brengen dan duurt het lang voordat dit effect heeft op de economische situatie, een economische situatie die zoals diverse macro-economische cijfers de afgelopen week bewezen slecht is. Het is uiteindelijk de burger die voor groei moet zorgen en niet de zakenbanken die kunstmatig overeind worden gehouden. Het verdubbelt bovendien de schuld van de Verenigde Staten, nog even en het land is bankroet. Aandelenmarkten voelen dit haarfijn aan.

• Het tweede punt dat de markten zal verrassen is de plotselinge deconfiture van Fortis. De Nederlandse staat kocht gisteren het Nederlandse stuk van die bank, inclusief ABN AMRO, voor een bedrag van 16,8 miljard euro. Wat er met het Belgische deel van Fortis gaat gebeuren is op het moment dat ik dit schrijf nog niet duidelijk, evenmin als helder is hoe de beurskoers van de bank er aanstaande maandag op zal reageren. Fortis weegt zwaar in de AEX-index, wat met deze bank gebeurd is zal bovendien de andere financials niet onberoerd laten. Wat zit er daar nog verstopt in de balans, is de vraag die zich voordoet als je jezelf realiseert dat zelfs onze toezichthouder De Nederlandsche Bank met Nout Wellink aan het roer niet begrepen heeft hoe slecht de balans van Fortis ervoor stond. In hoeverre kun je nog vertrouwen op de cijfers die banken zelf naar buiten hebben gebracht, dat is de grote vraag. Het is al met al een beangstigende situatie.

• Een daling ligt in weerwil van de doorbraak van gisteren gezien de voorgaande twee punten voor de hand, wat overigens past bij het koersdoel 300 of lager dat ik afgelopen dinsdag aan de hand van de maandgrafiek bepaalde.

• Een daling zou ook passen bij de situatie in de Bollinger Bands. We bevinden ons immers nog steeds in het onderste deel van deze indicator, dus in een dalende trend.

• De uurgrafiek vraagt om nadere bestudering. Gisterenmiddag was er namelijk bijna een hoofd en schouders patroon afgerond, het enige wat nog ontbrak was een daling onder de neklijn rond 328,8. De linkerschouder ontstond op 1 oktober jongstleden, het hoofd op 2 oktober en de rechterschouder het eerste deel van 3 oktober. Vanaf 14.30u echter knalde de index naar boven, waardoor het hoofd en schouders patroon niet afgerond werd. Zouden we maandag aanstaande gaan dalen dan houd ik de hoogte van dit hoofd in gedachten voor het geval het in een daling onder 328,8 uitmondt, dan gebruik ik dat alsnog om een eerste koersdoel te berekenen.

• Daar je echter nooit weet met welke pleister overheden de tot dusverre niet te stelpen slagaderlijke bloeding van de financiële sector in het weekend weer dicht proberen te krijgen heb ik de stippellijn rond 349,8 en de Fibonacci lijnen uit de daggrafiek overgenomen. Deze lijnen kunnen we dan hanteren als mogelijke richtpunten.

• Voor het geval we maandag dalen, wat mij betreft het meest waarschijnlijke scenario, heb ik de Fibonacci lijnen over de stijging 310,7 - 343 die ik afgelopen donderdag in de kwartiergrafiek tekende laten staan. Het hoogste punt daarvan is in de slotveiling weliswaar doorbroken, maar dat negeer ik als we direct gaan dalen. Het ligt er immers duimendik bovenop dat deze laatste beweging uit de veiling puur bedoeld was om nog even snel af te rekenen met de voorgaande top, daar waar dat in de normale handel tot 17.30u niet gelukt was. Een tactisch spelletje, niet geslaagd mochten we maandag lager openen.
• Gaan we naar beneden dan vinden we in het 50% niveau 326,8 en het 61,8% niveau 323 in principe nog punten waar een bodem gevormd kan worden. Van belang is ook lijn k, die kan eventueel steun vormen. Het belangrijkst is echter de stippellijn rond 328,8, belanden we daar namelijk onder dan is een koersdoel vast te stellen door het stuk van 328,8 naar 343 als het ware naar beneden om te klappen, wat ons rond 315 uit zou doen komen. Ik betwijfel sterk of de Fibonacci niveaus 326,8 en 323 een daling naar dat doel dan nog zouden kunnen voorkomen. Ik let daar uiteraard wel op, maar ga dan uit van een daling naar 315 of lager. Uiteraard heb ik hierbij ook het koersdoel van 300 of lager uit de maand- en weekgrafiek in gedachten.

Resumerend:

Het beeld in de weekgrafiek is net als dat in de maandgrafiek van afgelopen dinsdag helder, de AEX-index zou naar 300 moeten gaan en ook de kans op een daling naar 218 is aanmerkelijk. De Amsterdamse aandelenmarkt toonde zich gisteren (vrijdag dus) in schril contrast hiermee van haar meest optimistische kant door de dag uit te gaan met een winst van 4% en een doorbraak door de top van donderdag en de dalende lijn h. Dit rechtvaardigt in de daggrafiek een stijging naar het 50% niveau rond 348,1 of een oude bodem rond 349,8. De markt heeft haar hand met deze gok echter naar ik aanneem overspeeld, de Amerikaanse beurzen daalden en het nieuws betreffende Fortis voorspelt bovendien niet veel goeds voor de overige financials. Gebeurt er niet alsnog iets dat de boel keert dan ligt een daling voor de hand. Met het koersdoel 300 of lager in gedachten let ik in de kwartiergrafiek eerst op lijn h, maar vervolgens met name op de stippellijn rond 328,8, die vrijdag eigenlijk de neklijn van een hoofd en schouders patroon had moeten worden. Belanden we daar namelijk alsnog onder dan neem ik 315 als korte termijn doel, met de kanttekening dat ik rond de Fibonacci niveaus 326,8 en 323 voor alle zekerheid uitkijk voor eventuele bodemvorming, die zich echter naar ik veronderstel niet voor zal doen.

En dan nog dit...

Na het nieuws van gisteren dat het Nederlandse deel van Fortis, met ABN AMRO in de gelederen, genationaliseerd wordt kan ik vandaag uiteraard niet om dit onderwerp heen. Hoewel het op het eerste gezicht een goede actie lijkt zijn er vooralsnog meer vragen dan antwoorden. Laat ik in willekeurige volgorde een paar vragen noemen die in me opkwamen.

• Hoe groot was het liquiditeitstekort van Fortis concreet? Met andere woorden, hoe groot was de noodzaak tot ingrijpen?
• Hoe is de aankoopprijs van de nieuwe combinatie bepaald?
• Heeft er een boekenonderzoek plaatsgevonden?
• Waar is het bedrag van 21 miljard dollar dat ABN AMRO vorig jaar voor de verkoop van LaSalle kreeg gebleven?
• Gaat de verkoop van delen van ABN AMRO aan Deutsche Bank nog door of blijven deze bij ABN AMRO?
• Wat gebeurt er met de reeds in Fortis geïntegreerde delen van ABN AMRO, met name met het voor een bank cruciale asset management?
• Gaat de overname door de staat leiden tot (massa)ontslagen?
• Hoe voorkomt men straks oneigenlijke concurrentie met andere Nederlandse banken die wel zelfstandig opereren?
• Krijgt ABN AMRO mogelijkheden om in de toekomst te investeren? Ik denk met name aan de opbouw van afdelingen die verloren zijn gegaan aan het Belgische Fortis.
• Wie krijgt de leiding over de nieuwe combinatie? Gaat deze ABN AMRO heten? Wie gaat deze bank controleren? Welke vrijheidsgraad krijgt men?
• Tot slot de allerbelangrijkste vraag: Hoe heeft dit alles kunnen gebeuren?

Begin deze week waren er signalen dat de toezichthouder, De Nederlandsche Bank, ten tijde van de overname van ABN AMRO door Fortis mogelijk niet het volledige zicht op de balans en financiële risico's van Fortis heeft gehad. Hoe we dit op moeten vatten is onduidelijk. Zijn er zaken buiten de balans gehouden? Is justitieel onderzoek nodig om na te gaan of er eventueel malversatie is gepleegd? Ontbrak het de toezichthouder aan de noodzakelijke kennis? Heeft minister van financiën Bos het besluit om een verklaring van geen bezwaar afgegeven destijds op de juiste gronden genomen? Op deze en vele andere vragen is een antwoord absoluut noodzakelijk. Het vraagt, willen we de onderste steen boven krijgen, in mijn optiek om een onderzoek in de vorm van een parlementaire enquête. -Ad Nooten-

(geplaatst zaterdag 4 okt 2008, 14.40u)

Naar boven          Overzicht van eerder in En dan nog dit... besproken onderwerpen